Kinh Ma Ha Bát Nhã Ba La Mật
QUYỂN THỨ MƯỜI TÁM
Hán dịch: Pháp Sư Cưu Ma La Thập
Việt dịch: Hòa Thượng Thích Trí Tịnh

PHẨM ĐẠI NHƯ THỨ NĂM MƯƠI BỐN

          Lúc bấy giờ chư Thiên cõi Dục cõi Sắc đem hương bột chiên đàn cõi trời và những hoa sen xanh đỏ hồng trắng cõi trời vói rải cúng dường đức Phật, rồi đến chỗ đức Phật đảnh lễ chưn Phật đứng qua một phía mà thưa rằng:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Vô thượng bồ đề của chư Phật thật là rất sâu khó thấy khó hiểu, chẳng thể suy gẫm mà biết được, là vi diệu tịch diệt, chỉ có bực trí mới biết được ngoài ra tất cả thế gian chẳng thể tin được. Tại sao vậy? Vì trong Bát-Nhã ba la mật sâu xa nói thế này: Sắc tức là Bát-Nhã ba la mật, Bát-Nhã ba la mật tức là sắc, nhẫn đến nhứt thiết chủng trí tức là Bát-Nhã ba la mật, Bát-Nhã ba la mật tức là nhứt thiết chủng trí. Sắc tướng như Bát-Nhã ba la mật tướng như, là một không hai không khác. Nhẫn đến nhứt thiết chủng trí tướng như, Bát-Nhã ba la mật tướng như, là một như không hai không khác.
          Ðức Phật dạy:
          - Ðúng như vậy. Này chư Thiên Tử! Sắc tức là Bát-Nhã ba la mật, Bát-Nhã ba la mật tức là sắc. Nhẫn đến nhứt thiết chủng trí là Bát-Nhã ba la mật, Bát-Nhã ba la mật là nhứt thiết chủng trí.
          Sắc tướng như, nhẫn đến nhứt thiết chủng trí tướng như, một như không hai không khác.
          Thế nên, này chư Thiên Tử! Lúc mới thành đạo lòng đức Phật muốn yên lặng chẳng muốn thuyết pháp. Tại sao vậy? Vì pháp vô thượng bồ đề của đức Phật chứng được rất sâu khó thấy khó hiểu, chẳng thể suy gẫm biết được, là vi diệu tịch diệt chỉ có bực trí biết được còn tất cả thế gian chẳng thể tin được.
          Tại sao vậy? Vì vô thượng bồ đề không người được, không chỗ được, không thế gian được, đây gọi là tướng rất sâu của các pháp chính là không có hai pháp.
          Này chư Thiên Tử! Ví như vì hư không rất sâu nên pháp này rất sâu, vì như rất sâu nên pháp này rất sâu, vì pháp tánh thiệt tế bất khả tư nghị vô biên rất sâu nên pháp này rất sâu, vì vô lai vô khứ rất sâu nên pháp này rất sâu, vì bất sanh bất diệt vô cấu vô tịnh vô trí vô đắc rất sâu nên pháp này rất sâu.
          Này chư Thiên Tử! Vì ngã rất sâu nhẫn đến tri kiến giả rất sâu nên pháp này rất sâu.
          Này chư Thiên Tử! Vì sắc rất sâu thọ tưởn ghành thức rất sâu nên pháp này rất sâu. Vì sáu ba la mật nhẫn đến vô pháp hữu pháp không rất sâu nên pháp này rất sâu. Vì tứ niệm xứ đến nhứt thiết chủng trí rất sâu nên pháp này rất sâu.
          Chư Thiên cõi Dục cõi Sắc thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Pháp vừa được đức Phật dạy tất cả thế gian chẳng thể tin được.
          Bạch đức Thế-Tôn! Pháp rất sâu xa này chẳng vì lấy hay bỏ sắc thọ tưởng hành thức mà nói, nhẫn đến chẳng vì bỏ hay lấy nhứt thiết chủng trí mà nói.
          Các thế gian đều thọ lấy mà thật hành nào sắc là ngã là ngã sở, nào thọ tưởng hành thức là ngã là ngã sở, nào thọ tưởng hành thức là ngã là ngã sở, nhẫn đến nhứt thiết chủng trí là ngã là ngã sở.
          Ðức Phật dạy:
          - Ðúng như vậy. Này chư Thiên Tử! Pháp rất sâu xa này chẳng phải vì lấy hay bỏ sắc mà  nói, nhẫn đến chẳng phải vì lấy hay bỏ nhứt thiết chủng trí mà nói.
          Này chư Thiên Tử! Nếu có Bồ-Tát vì thọ lấy sắc nhẫn đến vì thọ lấy nhứt thiết chủng trí mà tu hành, Bồ-Tát này chẳng tu hành được Bát-Nhã ba la mật, chẳng tu hành được thiền na ba la mật nhẫn đến chẳng tu hành được nhứt thiết chủng trí.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          Bạch đức Thế-Tôn! Pháp rất sâu xa này tùy thuận tất cả pháp: tùy thuận đàn na ba la mật nhẫn đến tùy thuận nhứt thiết chủng trí.
          Pháp này vô ngại: Chẳng ngại sắc thọ tưởng hành thức nhẫn đến chẳng ngại nhứt thiết chủng trí.
          Này chư Thiên Tử! Pháp này tên là vô ngại tướng, vì đồng như hư không, vì đồng như pháp tánh pháp trụ thiệt tế bất khả tư nghị tánh, vì đồng như không vô tướng vô tác.
          Pháp này chẳng sanh tướng: sắc chẳng sanh nhẫn đến nhứt thiết chủng trí chẳng sanh, vì là bất khả đắc vậy.
          Pháp này không xứ sở, vì xứ sở của sắc nhẫn đến xứ sở của nhứt thiết chủng trí bất khả đắc vậy.
          Bấy giờ chư Thiên cõi Dục cõi Sắc thưa:
          Bạch đức Thế-Tôn! Ngài Tu Bồ Ðề là Phật tử, tùy Phật sanh. Tại sao vậy? Vì chỗ nói của ngài Tu Bồ Ðề đều hiệp với chỗ không.
          Ngài Tu Bồ Ðề nói:
          Này chư Thiên Tử! Các ngài bảo Tu Bồ Ðề là phật tử tùy Phật sanh?
          Thế nào là tùy Phật sanh?
          Vì tướng như nên Tu Bồ Ðề tùy Phật sanh. Tại sao vậy? Vì đức Như Lai tướng như chẳng lai chẳng khứ, Tu Bồ Ðề tướng  như cũng chẳng lai chẳng khứ, thế nên Tu Bồ Ðề là tùy Phật sanh.
          Lại Tu Bồ Ðề từ nào đến giờ vẫn tùy Phật sanh. Tại sao vậy? Vì đức Như Lai tướng như tức là tất cả pháp tướng như, tất cả pháp tướng như tức là đức Như Lai tướng  như. Trong tướng như này cũng không có tướng như. Thế nên Tu Bồ Ðề là tùy Phật sanh.
          Lại đức Như Lai như là tướng thường trụ, Tu Bồ Ðề như cũng là tướng thường trụ. Ðức Như Lai như tướng không dị không biệt, Tu Bồ Ðề như tướng cũng không dị biệt. Thế nên Tu Bồ Ðề là tùy Phật sanh.
          Ðức Như Lai như tướng không có chỗ ngại, tất cả pháp như tướng cũng không có chỗ ngại, đây là Như Lai như tướng cùng nhứt thiết pháp như tướng là một như không hai không khác. Như tướng này vô tác trọn không chẳng như, nên như tướng này là như duy nhứt không hai không khác. Thế nên Tu Bồ Ðề là tùy Phật sanh.
          Ðức Như Lai như tướng tất cả chỗ vô niệm vô biệt, Tu Bồ Ðề như tướng cũng tất cả chỗ vô niệm vô biệt. Ðức Như Lai như tướng chẳng dị biệt chẳng thể được, Tu Bồ Ðề cũng vậy. Thế nên Tu Bồ Ðề là tùy Phật sanh.
          Ðức Như Lai như tướng chẳng xa rời các pháp như tướng, như này trọn không chẳng như, vì như chẳng khác nên Tu Bồ Ðề là tùy Phật sanh, mà cũng không chỗ tùy.
          Lại đức Như Lai như tướng chẳng quá khứ chẳng vị lai chẳng hiện tại, các pháp như tướng cũng chẳng quá khứ chẳng vị lai chẳng hiện tại, thế nên Tu Bồ Ðề là tùy Phật sanh.
          Lại đức Như Lai như chẳng ở trong như quá khứ chẳng ở trong như vị lai chẳng ở trong như hiện tại. Quá khư như, vị lai như, hiện tại như cũng chẳng ở trong Như Lai. Là một như không hai không khác.
          Sắc như, Như Lai như, thọ tưởng hành thức như, Như Lai như, là một như không hai không khác.
          Ngã như nhẫn đến tri giả như, kiến giả như, Như Lai như, là một như không hai không khác.
          Ðàn ba la mật như nhẫn đến nhứt thiết chủng trí như, Như Lai như, là một như không hai không khác.
          Ðại Bồ-Tát do được như vậy nên gọi là Như Lai.
          Lúc ngài Tu Bồ Ðề nói phẩm như tướng trên đây, cõi Ðại Thiên thế giới này chấn động sáu cách. Chư Thiên cõi Dục cõi Sắc đem bột chiên đàn hương cõi trời rải trên đức Phật, cũng rải trên ngài Tu Bồ Ðề mà thưa rằng:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thật là chưa từng có. Ngài Tu Bồ Ðề do đức Như Lai như mà tùy Phật sanh.
          Ngài Tu Bồ Ðề lại nói với chư Thiên:
          - Này các ngài! Tu Bồ Ðề chẳng từ trong sắc mà tùy Phật sanh, cũng chẳng từ trong sắc như mà tùy Phật sanh. Tu Bồ Ðề chẳng rời sắc mà tùy Phật sanh, cũng chẳng rời sắc như mà tùy Phật sanh. Nhẫn đến Tu Bồ Ðề chẳng từ trong nhứt thiết chủng trí mà tùy Phật sanh, cũng chẳng trong nhứt thiết chủng trí như mà tùy Phật sanh, chẳng rời nhứt thiết chủng trí mà tùy Phật sanh, cũng chẳng rời nhứt thiết chủng  trí như mà tùy Phật sanh.
          Tu Bồ Ðề chẳng từ trong vô vi mà tùy Phật sanh, chẳng từ trong vô vi như mà tùy Phật sanh, chẳng rời vô vi mà tùy Phật sanh, cũng chẳng rời vô vi như mà tùy Phật sanh.
          Tại sao vậy? Vì tất cả pháp ấy đều là vô sở hữu, đều là bất khả đắc, không người tùy sanh cũng không pháp tùy sanh.
          Lúc bấy giờ ngài Xá Lợi Phất bạch Phật:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Như ấy chơn thiệt chẳng hư.  Pháp tướng pháp trụ pháp vị rất sâu. Trong đây, sắc không thể được, sắc như không thể được. Tại sao vậy? Vì sắc còn không thể được, huống gì sắc như mà lại có thể được.
          Nhẫn đến nhứt thiết chủng trí chẳng thể được, nhứt thiết chủng trí như chẳng thể được. Tại sao vậy? Vì nhứt thiết chủng trí còn chẳng thể được huống gì nhứt thiết chủng trí như mà lại có thể được.
          Ðức Phật dạy:
          - Ðúng như vậy. Này Xá Lợi Phất! Như ấy chơn thiệt chẳng hư. Pháp tướng pháp trụ pháp vị rất sâu. Trong đây sắc nhẫn đến nhứt thiết chủng trí đều chẳng thể được, sắc như nhẫn đến nhứt thiết chủng trí như đều chẳng thể được. Tại sao vậy? Vì sắc nhẫn đến nhứt thiết chủng trí còn chẳng thể được huống gì sắc như nhẫn đến nhứt thiết chủng trí như mà lại có thể được.
          Lúc ngài Xá Lợi Phất nói như tướng trên đây trong pháp hội có hai trăm vị tỳ kheo vì chẳng thọ tất cả pháp nên được hết phiền não thành A La Hán, năm trăm tỳ kheo ni xa trần lìa cấu được pháp nhãn thanh tịnh. Năm ngàn đại Bồ-Tát được vô sanh pháp nhẫn. Sáu ngàn Bồ-Tát vì chẳng thọ tất cả pháp nên hết phiền não tâm được giải thoát thành A La Hán.
          Ðức Phật phán dạy:
          - Này Xá Lợi Phất! Sáu ngàn Bồ-Tát thành A La Hán trên đây, đời trước họ gặp năm trăm đức Phật cúng dường gần gũi. Họ thật hành bố thí trì giới nhẫn nhục tinh tấn thiền định. Vì không có sức phương tiện của Bát-Nhã ba la mật nên họ thật hành dị biệt. Họ nghĩ rằng đây là bố thí đây là trì giới đây là nhẫn nhục đây là tinh tấn đây là thiền định. Vì không có Bát-Nhã ba la mật nên không có sức phương tiện. Vì không có sức phương tiện nên thật hành biệt dị. Vì biệt dị nên  không được tướng không biệt dị. Vì không được tướng không biệt dị nên chẳng được vào bực Bồ-Tát. Vì chẳng được vào bực Bồ-Tát nên được quả Tu Ðà Hoàn nhẫn đến được quả A La Hán.
          Này Xá Lợi Phất! Ðại Bồ-Tát dầu thật hành Bồ-Tát đạo mà xa rời Bát-Nhã ba la mật thì không có sức phương tiện nên ở nơi thiệt tế chứng lấy mà thành quả vị Thanh Văn thừa.
          Ngài Xá Lơi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Do nhơn duyên gì cũng đồng tu hành pháp không vô tướng vô tác, mà người sức không phương tiện thì chứng lấy thiệt tế thành Thanh văn thừa, người có sức phương tiện lại được vô thương bồ đề?
          Ðức Phật phán dạy:
          - Này Xá Lơị Phất! Có Bồ-Tát vì rời tâm Bát-Nhã ba la mật mà tu pháp không vô tướng vô tác nên không có sức phương tiện do đây mà thành Thanh Văn thừa.
          Này Xá Lợi Phất! Lại có Bồ-Tát chẳng rời tâm Bát-Nhã ba la mật mà tu pháp không vô tướng vô tác nên có sức phương tiện. Do đây mà vào bực Bồ-Tát được vô thượng bồ đề.
          Này Xá Lợi Phất! Như thân chim dài lớn đến trăm do tuần hoặc hai trăm ba trăm do tuần mà không có cánh từ trời Ðao Lợi rơi xuống Diêm Phù Ðề. Ý ngươi nghĩ sao, này Xá Lợi Phất! Giữa đường đang rơi, chim khôn gcánh ấy muốn trở về cung trời có được chăng?
          Bạch đức Thế-Tôn! Không thể được.
          Này Xá Lợi Phất! Chim ấy mong rằng sau khi rơi xuống Diêm Phù Ðề thân chim sẽ  nguyên vẹn không đau đớn có được chăng ?
          Bạch đức Thế-Tôn! Không thể được. Lúc đã rơi xuống đất chim ấy tất phải đau đớn hoặc chết. Vì chim ấy thân thể đã lớn lại không cánh.
          Cũng vậy, này Xá Lợi Phất! Bồ-Tát dầu có thời gian kiếp số bằng cát sông Hằng tu hạnh bố thí trì giới nhẫn nhục tinh tấn thiền định, sanh đại tâm, làm đại sự vì được vô thượng bồ đề mà thọ vô lượng nguyện, nếu xa rời sức phương tiện của Bát-Nhã ba la mật tất phải sa vào Thanh Văn thừa hoặc Bích Chi Phật đạo.
          Này Xá Lợi Phất! Nếu Bồ-Tát dầu tưởng niệm trì giới thiền định trí huệ giải thoát giải thoát tri kiến của chư Phật quá khứ vị lai hiện tại nhưng lại thủ tướng thọ trì, Bồ-Tát này chẳng biết chẳng hiểu chư Phật giới định huệ giải thoát giải thoát tri kiến, chỉ nghe tiếng nói về danh tự không vô tướng vô tác rồi nắm lấy tiếng danh tự ấy để hồi hướng vô thượng bồ đề, Bồ-Tát này trụ trong bực Thanh Văn Bích Chi Phật không thể qua khỏi được. Tại sao vậy? Vì Bồ-Tát này xa rời sức phương tiện của Bát-Nhã ba la mật mà thọ trì các thiện căn để hồi hướng vô thượng bồ đề.
          Này Xá Lợi Phất! Có Bồ-Tát từ khi mới phát tâm đến nay không xa rời tâm Bát-Nhã ba la mật tu hạnh bố thí trì giới nhẫn nhục tinh tấn thiền định, vì có sức phương tiện của Bát-Nhã ba la mật nên không nắm lấy tướng, ở nơi giới định huệ giải thoát giải thoát tri kiếncủa chư Phật quá khứ vị lai hiện tại chẳng nắm lấy tướng không vô tướng vô tác giải thoát môn. Phải biết Bồ-Tát này chẳng sa vào Thanh Văn Duyên Giác mà thẳng đến vô thượng bồ đề. Tại sao vậy? Vì Bồ-Tát này từ nào vẫn không nắm lấy tướng trong khi tu các thiện căn: Không nắm lấy tướng bố thí trì giới nhẫn nhục tinh tấn thiền định, không nắm lấy tướng giới định huệ giải thoát giải thoát tri kiến chư Phật quá khứ vị lai hiện tại.
          Này Xá Lợi Phất! Ðây gọi là Bồ-Tát có sức phương tiện dùng tâm ly tướng mà tu hành bố thí trì giới nhẫn nhục tinh tấn thiền định, nhẫn đến dùng tâm ly tướng tu hành nhứt thiết chủng trí.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          Bạch đức Thế-Tôn! Như tôi nhận hiểu nghĩa của đức Phật nói, nếu đại Bồ-Tát chẳng rời lìa sức phương tiện của Bát-Nhã ba la mật, phải biết Bồ-Tát này gần vô thượng bồ đề. Tại sao vậy? Vì từ khi mới phát tâm đến nay, Bồ-Tát này không pháp biết được: hoặc là sắc hoặc là thọ tưởng hành thức nhẫn đến  nhứt thiết chủng trí.
          Bạch đức Thế-Tôn! Có thiện nam thiện nữ cầu Bồ-Tát đạo mà xa rời Bát-Nhã ba la mật và sức phương tiện, phải biết người ấy nơi vô thượng bồ đề hoặc được hoặc chẳng được. Tại sao vậy? Vì thiện nam thiện nữ cầu Bồ-Tát đạo ấy có bố thí đều nắm lấy tướng có trì giới nhẫn nhục tinh tấn thiền định đều nắm lấy tướng, thế nên chẳng nhứt định được vô thượng bồ đề.
          Bạch đức Thế-Tôn! Vì cớ trên đây nên đại Bồ-Tát muốn được vô thượng bồ đề chẳng nên xa rời sức phương tiện của Bát-Nhã ba la mật. Ðại Bồ-Tát này trụ trong sức phương tiện của Bát-Nhã ba la mật dùng tâm vô tướng vô đắc xứng đáng tu hạnh bố thí trì giới nhẫn nhục tinh tấn thiền định. Nhẫn đến dùng tâm vô tướng vô đắc xứng đáng tu nhứt thiết chủng trí.
          Lúc bấy giờ chư Thiên cõi Sắc cõi Dục bạch Phật:
          Bạch đức Thế-Tôn! Vô thượng bồ đề thiệt là khó được. Tại sao vậy? Vì đại Bồ-Tát phải biết tất cả pháp rồi mới được vô thượng bồ đề, pháp ấy cũng chẳng thể được.
          Ðức Phật phán dạy:
          Ðúng như vậy. Này chư Thiên Tử! Vô thượng bồ đề rất khó được. Ðức Phật cũng đã được tất cả pháp nhứt thiết chủng trí rồi được vô thượng bồ đề, cũng không chỗ được, không hay biết, không bị biết, không người biết. Tại sao vậy? Vì các pháp rốt ráo thanh tịnhvậy.
          Ngài Tu  Bồ Ðề thưa:
          Bạch đức Thế-Tôn! Như lời dạy của Phật vô thượng bồ đề rất khó được. Theo tôi hiểu nghĩa của Phật dạy thì vô thượng bồ đề này rất dễ được. Tại sao vậy? vì không có người được vô thượng bồ đề, cũng không có pháp bị được tất cả  pháp, tất cả pháp tướng không: không pháp bị được không người hay được, vì tất cả pháp không vậy. Cũng không pháp tăng được, không pháp giảm được. Từ bố thí nhẫn đến nhứt thiết chủng trí, các pháp này đều không có cái bị được, không có ai hay được. Do đây nên theo ý tôi thì vô thượng bồ đề dễ được. Tại sao vậy? Vì sắc, sắc tướng không nhẫn đến nhứt thiết chủng trí nhứt thiết chủng trí tướng không.
          Ngài Xá Lợi Phất nói với ngài Tu Bồ Ðề:
          Thưa ngài! Nếu tất cả pháp không như hư không, hư không kia chẳng nghĩ rằng tôi sẽ được vô thượng bồ đề.
          Nếu đại Bồ-Tát tin hiểu tất cả pháp không như hư không mà vô thượng bồ đề này dễ được tại sao hiện nay có hằng hà sa Bồ-Tát cầu vô thượng bồ đề lại thối chuyển? Thế nên biết rằng vô thượng bồ đề chẳng phải dễ được.
          Ngài Tu Bồ Ðề nói:
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Nơi vô thượng bồ đề sắc thọ tưởng hành thức có thối chuyển chăng? Nhẫn đến nhứt thiết chủng trí có thối chuyển chăng?
          - Không có thối chuyển.
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Nơi vô thượng bồ đề, rời sắc thọ tưởng hành thức có pháp gì thối chuyển chăng? Nhẫn đến rời nhứt thiết chủng trí có pháp thối chuyển gì chăng?
          - Không có thối chuyển.
          Thưa n gài Xá Lợi Phất! Ý ngài nghĩ thế nào sắc như tuớng thọ như thướng nhẫn đến rời nhứt thiết chủng trí như tướng vô thượng bồ đề có thối chuyển chăng?
          - Không có gì thối chuyển.
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Rời sắc như tướng nhẫn đến rời nhứt thiết chủng trí như tướng có pháp gì thối chuyển nơi vô thượng bồ đề chăng?
          - Không có pháp thối chuyển.
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Nơi vô thượng bồ đề, như có thối chuyển chăng? Nhẫn đến pháp tánh pháp trụ pháp vị thiệt tế bất tư nghị tánh, nơi vô thượng bồ đề có thối chuyển chăng?
          - Không có thối chuyển.
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Rời như, rời pháp tánh pháp trụ pháp vị thiệt tế bất tư nghị tánh, nơi vô thượng bồ đề có pháp gì thối chuyển chăng?
          - Không có pháp gì thối chuyển.
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Nếu các pháp rốt ráo chẳng thể được thì pháp gì thối chuyển nơi vô thượng bồ đề?
          Như lời ngài Tu Bồ Ðề nói trong pháp nhẫn ấy không có Bồ-Tát thối chuyển nơi vô thượng bồ đề.
          Nếu không thối chuyển cứ theo đức Phật dạy người cầu đạo có ba hạng: A La Hán đạo, Bích Chi Phật đạo và Phật đạo, ba hạng này là không sai khác. Như lời Tu Bồ Ðề nói thì chỉ có một hạng đại Bồ-Tát cầu Phật đạo thôi.
          Bấy giờ ngài Mãn Tử Từ bảo ngài Xá Lợi Phất:
          Ngài nên hỏi Tu Bồ Ðề là có một Bồ-Tát thừa chăng?
          Ngài Xá Lợi Phất hỏi ngài Tu Bồ Ðề:
          - Phải chăng ngài muốn nói có một Bồ-Tát thừa?
          Ngài Tu Bồ Ðề  nói:
          - Thưa  ngài Xá Lợi Phất! Ở trong chư pháp như ngài muốn có ba thừa: Thanh Văn, Bích Chi Phật và Phật thừa chăng?
          Thưa ngài Tu Bồ Ðề! Không.
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Trong ba thừa sai biệt ấy có như để được chăng?
          Thưa ngài Tu Bồ Ðề! Không.
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Như ấy có một tướng, hai tướng, ba tướng chăng?
          Thưa ngài Tu Bồ Ðề! Không.
          Thưa  ngài Xá Lợi Phất! Trong như ấy, ngài muốn có nhiều Bồ-Tát nhẫn đến có một Bồ-Tát được chăng?
          Thưa ngài Tu Bồ Ðề! Không.
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Trong bốn thứ ấy đều không thể có được người ba thừa, sao Xá Lợi Phất lại nghĩ rằng người cầu Thanh văn thừa, người cầu Bích Chi Phật thừa, người cầu Phật thừa?
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Ðại Bồ-Tát nghe chư pháp như tướng này mà lòng chẳng kinh chẳng sợ chẳng ăn năn chẳng nghi, thì gọi là đại Bồ-Tát hay thành tựu vô thượng bồ đề.
          Ðức Phật khen ngài Tu Bồ Ðề:
          - Lành thay, lành thay! Này Tu Bồ Ðề! Lời của ngươi nói đó đều là Phật lực.
          Nếu đại Bồ-Tát nghe nói pháp như ấy không có các pháp biệt dị mà chẳng kinh sợ nghi ngờ, phải biết Bồ-Tát này hay thành tựu vô thượng bồ đề.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thành tựu bồ đề  nào?
          Ðức Phật dạy:
          - Thành tựu Phật vô thượng bồ đề.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Nếu muốn thành tựu vô thượng bồ đề, đại Bồ-Tát phải tu hành thế nào?
          Ðức Phật dạy:
          Phải sanh khởi tâm bình đẳng với tất cả chúng sanh, cũng dùng tâm bình đẳng khi nói với họ, không có thiên lệch.
          Với tất cả chúng sanh phát khởi tâm đại từ, cũng dùng tâm đại từ khi nói với họ.
          Với tất cả chúng sanh phải có tâm khiêm hạ, cũng dùng tâm khiêm hạ khi nói với họ.
          Với tất cả chúng sanh phải có tâm làm an ổn, cũng dùng tâm an ổn khi nói với họ.
          Với tất cả chúng sanh phải có tâm vô ngại, cũng dùng tâm vô ngại khi nói với họ.
          Với tất cả chúng sanh phải có tâm không não hại, cũng dùng tâm không não hại khi nói với họ.
          Với tất cả chúng sanh phải có tâm ái kính, cũng dùng tâm ái kính khi nói với họ. Ái kính họ như cha mẹ anh chị em như con cháu như bà con như bạn bè.
          Ðại Bồ-Tát này phải tự mình chẳng sát sanh; cũng dạy người khác chẳng sát sanh, khen ngợi pháp chẳng sát sanh, vui mừng khen  ngợi các người chẳng sát sanh. Nhẫn đến tự mình phải không tà kiến, cũng dạy người khác không tà kiến, khen ngợi pháp không tà kiến, vui mừng khen ngợi những người không tà kiến.
          Muốn thành tựu vô thượng bồ đề, đại Bồ-Tát phải tu hành như vậy.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Muốn thành tựu vô thượng bồ đề,, đại Bồ-Tát phải tự tu hành Sơ thiền Nhị thiền Tam thiền Tứ thiền, phải tự tu hành từ tâm, bi tâm,  hỉ tâm, xả tâm, phải tự tu hành không xứ định, thức xứ định, cũng dạy người khác tu hành sơ thiền đến phi phi tưởng xứ định, khen ngợi pháp sơ thiền đến pháp phi phi tưởng xứ định, vui mừng khen ngợi những  người tu hành sơ thiền đến tu hành phi phi tưởng xứ định.
          Phải tự mình đầy đủ đàn na ba la mật, thi la ba la mật, nhẫn ba la mật, tấn ba la mật, thiền ba la mật, Bát-Nhã ba la mật, cũng dạy người khác đầy đủ sáu ba la mật, khen ngợi sáu pháp ba la mật, vui mừng khen ngợi những người đầy đủ sáu ba la mật.
          Này Tu Bồ Ðề! Muốn thành tựu vô thượng bồ đề, đại Bồ-Tát phải tự mình tu nội không nhẫn đến tự tu vô pháp hữu pháp không, tự tu tứ niệm xứ nhẫn đến bát thánh đạo, tự tu không vô tướng vô tác tam muội, tự tu bát bội xả, tự tu cửu thứ đệ định, cũng dạy  người khác tu nội không, khen ngợi các pháp nội không nhẫn đến cửu thứ đệ định, vui mừng ngợi khen những  người tu nội không nhẫn đến cửu thứ đệ định.
          Ðại Bồ-Tát phải tự đầy đủ mười trí lực, bốn vô úy, bốn trí vô ngại, mười tám pháp bất cộng, đại từ đại bi, cũng dạy người khác đầy đủ mười trí lực, nhẫn đến đại từ đại bi, khen ngợi các pháp ấy, vui mừng ngợi khen những người đầy đủ mười trí lực nhẫn đến đại từ đại bi.
          Ðại Bồ-Tát phải tự mình thuận quán, nghịch quán mười hai nhơn duyên, cũng dạy người khác thuận quán,  nghịch quán mười hai nhơn duyên, khen ngợi pháp quán ấy và vui mừng khen ngợi người thật hành.
          Muốn thành tựu vô thượng bồ đề, đại Bồ-Tát phải tu hành như vậy.
          Ðại Bồ-Tát phải tự mình biết khổ dứt tập chứng diệt tu đạo, cũng dạy người biết khổ dứt tập chứng diệt tu đạo, khen ngợi pháp biết dứt chứng tu ấy và vui mừng khen ngợi người biết khổ dứt tập chứng diệt tu đạo.
          Ðại Bồ-Tát tự mình phát sanh chứng trí quả Tu Ðà Hoàn nhẫn đến tự phát sanh chứng trí quả Bích Chi Phật mà chẳng tự chứng lấy quả Tu Ðà Hoàn nhẫn đến chẳng tự chứng lấy quả Bích Chi Phật, cũng dạy người khác chứng quả Tu Ðà Hoàn nhẫn đến dạy người khác chứng quả Bích Chi Phật, khen ngợi pháp Tu Ðà Hoàn quả nhẫn đến khen ngợi pháp Bích Chi Phật đạo, vui mừng khen ngợi người chứng nhập quả Tu Ðà Hoàn nhẫn đến người chứng nhập Bích Chi Phật đạo.
          Ðại Bồ-Tát tự mình nhập Bồ-Tát vị tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, cũng dạy  người khác nhập Bồ-Tát vị tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, khen ngợi pháp nhập Bồ-Tát vị tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, vui mừng khen ngợi người nhập Bồ-Tát vị tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh.
          Ðại Bồ-Tát tự mình phát khởi Bồ-Tát thần thông tự sanh nhứt thiết chủng trí, cũng dạy người khác phát khởi Bồ-Tát thần thông sanh nhứt thiết chủng trí, khen ngợi pháp phát khởi Bồ-Tát thần thông pháp sanh nhứt thiết chủng trí, vui mừng khen ngợi người phát khởi Bồ-Tát thần thông sanh nhứt thiết chủng trí.
          Ðại Bồ-Tát phải tự dứt tập khí tất cả kiết sử, cũng dạy người dứt tập khí tất cả kiết sử, khen ngợi pháp dứt tập khí, vui mừng khen ngợi người dứt tập khí tất cả kiết sử.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Muốn thành tựu vô thượng bồ đề, đại Bồ-Tát phải tự nắm lấy thọ mạng thành tựu cũng dạy người nắm lấy thọ mạng thành tựu, khen ngợi pháp nắm lấy thọ mạng thành tựu, vui mừng khen  ngợi người nắm lấy thọ mạng thành tựu.
          Ðại Bồ-Tát thành tựu pháp trụ, cũng dạy người thành tựu pháp trụ, khen ngợi pháp thành tựu pháp trụ, vui mừng khen ngợi người thành tựu pháp trụ.
          Này Tu Bồ Ðề! Muốn thành tựu vô thượng bồ đề, đại Bồ-Tát phải tu hành như vậy. Cũng phải học sức phương tiện của Bát-Nhã ba la mật như vậy.
          Lúc học như vậy, lúc tu hành như vậy, Bồ-Tát này sẽ được sắc vô ngại, sẽ được thọ tưởng hành thức vô ngại, nhẫn đến sẽ được pháp trụ vô  ngại.
          Tại sao vậy?
          Vì đại Bồ-Tát này từ trước nhẫn lại chẳng thọ lấy sắc, chẳng thọ lấy thọ tưởng hành thức, nhẫn đến chẳng thọ lấy nhứt thiết chủng trí.
          Tại sao vậy?
          Vì sắc mà chẳng người thọ là chẳng phải sắc. Nhẫn đến nhứt thiết chủng trí mà chẳng người thọ là chẳng phải  nhứt thiết chủng trí.
          Lúc nói Bồ-Tát hạnh này, có hai ngàn Bồ-Tát được vô sanh pháp nhẫn.
--o0o--