Rồi Mùa Xuân Lại Đến

 

Ngày xuân bắt đầu cho một năm. Tuổi xuân là khởi đầu cho đời người. Hoài bão lớn lao nhất của con người là tìm hạnh phúc vĩnh cữu. Hạnh phúc đó không phải chỉ riêng đời sống vật chất mà là theo giá trị tâm linh, tình cảm, trí tuệ cao, và đạo hạnh. Cho nên mọi sự tốt đẹp, mọi dự định tương lai đều hướng đến mùa xuân. Nên khi xuân đến là nỗi vui mừng của mọi người, ai nấy cũng đều tràn đầy hy vọng nơi lòng. Dù đang sống ở đâu, ở vào lứa tuổi nào, trong ngày đầu xuân cũng đều cảm thấy nhen nhúm nơi lòng một điều hân hoan, rộn ràng bừng dậy nguồn sống hy vọng tươi sáng trong tâm hồn. Niềm vui tự nhiên nảy nở nơi lòng mọi người trong ngày đầu xuân. Đó là nói theo quan niệm của thế nhân, nhưng đối với người con Phật, mùa xuân còn được gọi là Xuân Di Lặc.

Sở dĩ gọi Xuân Di Lặc là vì đức Phật Di Lặc tiêu biểu cho hạnh hoan hỷ, là nguồn vui bất tận, niềm an nhiên tự tại, hạnh phúc muôn đời. Niềm vui này vượt ngoài sự chi phối của hoàn cảnh, thời gian và không gian. Vì thế khi nói đến Xuân Di Lặc, tức là muốn nói đến mùa xuân hoan hỷ, xuân không vướng mắc, không bận lòng, không lo âu, không phải là xuân như những mùa Xuân đến Hạ đi... mà là mùa xuân thánh thiện, trường tồn vĩnh viễn. Trong ý nghĩa đó, người phật tử tu đạo giải thoát mong cho mọi người có được đời sống tự tại, giải thoát an vui, hạnh phúc chân thật trường cửu cũng như đức Di Lặc, và đối xử với nhau trong tình huynh nghĩa đệ.

Theo như những nhà điêu khắc tượng, chúng ta thấy nụ cười đức Di Lặc thật tươi, thật hồn nhiên, thật cởi mở. Nơi đó đã thể hiện tâm hồn thanh thản an nhiên tự tại, không còn mảy may u ẩn chướng ngại nơi lòng. Biểu lộ trọn vẹn cõi lòng rộng mở bao la, buông thả hoàn toàn, mặc dầu năm chú bé chọc phá:

- Đứa thì mò rún,

- Đứa thì kéo tai,

- Đứa thì rờ miệng,

- Đứa thì thọc mũi …

Làm trò nghịch giỡn đủ điều, trong lúc đó ngài Di Lặc vẫn tươi cười xề xòa tự tại không chút tỏ ra chướng ngại bực mình.

Nụ cười của đức Di Lặc là nụ cười cởi mở giải thoát có một không hai trên trần thế. Nụ cười Di Lặc là nụ cười muôn thuở, vượt ngoài giới hạn ràng buộc thời gian, không gian và hoàn cảnh không còn mảy may dính mắc. Theo tinh thần của đạo giải thoát, vì muốn cho mọi người, cho dù buôn bán ngược xuôi trên dòng đời, buồn vui có lẫn lộn, nhưng khi tết đến xuân về là mọi người phải vui tươi để chờ đón vận hội mới. Do vậy, chúng ta có thể lãnh hội được ý nghĩa tại sao mùa xuân trong giáo pháp giải thoát còn gọi là xuân Di Lặc.

- Xuân trời đất xuân hôm nay mới đến

Xuân trong tôi Xuân đã đến lâu rồi.

Vậy thì làm thế nào để chúng ta có được mùa xuân miên viễn trong tâm hồn?

Lẽ tất nhiên mùa xuân miên viễn không riêng tư cho người giàu kẻ nghèo, người sang kẻ hèn, mà là cho tất cả nếu những ai biết giá trị chân thật này. Người muốn có mùa xuân miên viễn với an lạc, hạnh phúc chân thật, trường cửu như đức Di Lặc, trước và trên hết phải thực hành tâm hạnh hỷ xả lợi tha. Thực hành được lòng vị tha, hạnh buông xả thì tự nó đã chứa chan chân thật hạnh phúc.

Nhưng chúng ta thấy mấy đứa bé trèo leo quấy phá trên người đức Di Lặc mà ngài vẫn an nhiên cười hả hê, tức là tâm ngài đã hỷ xả tự tại vô ngại, rộng mở cánh cửa lòng không ranh giới, không phân biệt cách ngăn nhân ngã, nên không còn ranh giới giữa mình với người, mình với hoàn cảnh. Ai biết khắc chế cuộc sống buông thả, thực hành hạnh hỷ xả, vị tha là người ấy đã mở rộng cánh cửa hạnh phúc cho mình và cho đời. Nên Kinh Thủ Lăng Nghiêm, Phật dạy:

- Người tu hành muốn được tự tại giải thoát thì phải biết sống bất tùy phân biệt.

Tức là:

- Người muốn có đời sống tự tại giải thoát thì phải biết sống không phân biệt, chấp trước dính mắc theo trần cảnh.

Bởi vì còn phân biệt chấp trước theo trần cảnh tức là tâm còn sanh khởi giữa:

- Mình và kẻ khác,

- Được và thua

- Mạnh và yếu

- Giàu và nghèo

- Sang và hèn...

Mà khi đã có tâm phân biệt rồi thì ba độc: Tham, sân và si cũng theo đó mà sanh khởi. Người còn ba độc là còn sống trong hẹp hòi ích kỷ, người ấy còn chìm đắm trong sóng gió ba đào của phiền não và khổ lụy, còn trôi lăn trong dòng thác lũ sanh tử luân hồi.

Chúng ta sở dĩ khổ đau bệnh hoạn, bởi vì do tâm phân biệt chấp trước. Tâm phân biệt cái này tốt đẹp là mong muốn, mong muốn chụp bắt không được thì sanh ra buồn khổ. Tâm chấp chặt vào tiền của, vợ con, ái tình, danh vọng thì lòng luôn luôn bất an. Bởi vì tâm buồn vui theo những thứ này, cho nên nếu còn thì vui, ly tán thì thất vọng buồn phiền đau khổ. Vì không thấy được thế gian, vạn vật hợp tan, huyễn mộng, nên con người thích sống cuồng dại si mê thêm tâm phân biệt chấp trước. Do tâm phân biệt, nên đối với bất cứ sự việc gì không thích, thì dù cho có tốt mấy đi nữa cũng cho là xấu, còn nếu thương thích thì dù có hư xấu ác độc đến đâu đi nữa cũng khen ngợi bao che. Con người do tâm phân biệt chấp trước cho nên phải luôn luôn dính mắc, sống trong trạng thái dày vò, cuồng si, đau khổ suốt kiếp. Vì thế mà cổ đức thường nhắc nhở:

- Tâm an thì lý đắc, thân khỏe, tinh thần vui.

Tâm bất an thì lý bất đạt, thân bệnh hoạn, tinh thần suy.

Nghĩa là:

- Tâm mà an vui thì thân thể khỏe mạnh, tinh thần khang kiện.

Tâm mà không an thì tinh thần suy nhược, thân thể bệnh hoạn.

Như vậy, muốn hết đau khổ, chúng ta phải nên tập sống đời vị tha hỷ xả, mở rộng cõi lòng thương người thương vật như chính thương tự thân chúng ta. Việc gì đã qua nên cho qua, quên đi, đừng thắc mắc nhắc nhở ghi khắc chấp chặt nơi lòng. Bởi vì còn khắc sâu trần cảnh danh lợi năm loại dục lạc trong lòng, thì càng tăng thêm cố chấp tiếc thương buồn phiền. Còn cố chấp thì cõi lòng càng chật hẹp bất an, cướp mất đi những thanh tịnh cần thiết, đồng thời cũng cản ngăn bước tiến bộ trên con đường chân thiện mỹ. Một khi mà tâm lượng bị thu hẹp, thì vũ trụ, tâm thức không còn bao la tươi đẹp thanh bình. Tâm mà hẹp hòi cố chấp thì không khác gì người khát uống nước biển, càng uống càng khát. Tài sắc, danh lợi, tình ái ... chỉ là trò chơi nguy hiểm, có khả năng nhận chìm con người xuống hố thẳm khổ lụy tội lỗi. Cho nên bậc cổ đức đã nói:

- Ngộ thinh ngộ sắc như thạch thượng tài hoa,

Kiếm lợi kiếm danh như nhãn trung trước tiết.

Nghĩa là:

- Gặp được tài, sắc, danh phải coi như hoa trồng trên đá, không sống thật bền lâu,

Thấy danh lợi như bụi vướng trong mắt.

Bởi vì những thứ này hàm chứa tánh chất vô thường, mộng huyễn. Nếu chúng ta mê muội, tham đắm, chấp trước theo năm dục lạc:

- Tài, sắc, danh lợi, ăn, ngủ.

Thì đây là sự tham đắm nguy hiểm. Đây là những đam mê của thế gian, vô tình để đời mình rơi vào hầm hố chông gai của luân hồi sanh tử, khổ đau triền miên. Quả thật như vậy, bởi vì dục lạc trần gian có năng lực cuốn phăng như dòng thác lũ, đẩy trôi nhận chìm không biết bao nhiêu kiếp sống của con người.

Như chúng ta đã biết, sự đời như bèo mây tan hợp, hợp tan. Kiếp sống con người như gió thoảng, như chiêm bao, như a;nh chớp. Thế mà con người còn vẫn lao đầu chụp bắt lợi danh, sắc tình giả huyễn không lúc nào thôi. Giáo lý nhà Phật, trình bày cho con người nhận chân thế sự vô thường, mạng người trong hơi thở, cho nên đã từng cảnh cáo:

- Ngày nay lại đã qua rồi

Mạng căn huyết mạch lần hồi khô khan

Dường như cá cạn ở ao

Khổ thêm thì có chút nào vui đâu

Cần tu như lửa đốt đầu

Đừng cho sái buổi như chầu đế vương

Xét thân mỏng mảnh vô thường

Sớm còn tối mất lo phương cứu mình.

Có ý thức như vậy, để không đắm đuối, tiếc nuối, khổ lụy vào dục lạc vô thường còn mất, để còn có cơ hội hướng đến cái chơn thường, chân lạc, chân tịnh ngõ hầu được sống trường cửu với tánh linh ngời sáng an lạc. Đó là mùa xuân miên viễn trong tâm hồn, chứ không phải để bi quan yếm thế, trốn tránh cuộc đời.

Cũng như người nào ý thức biết nhận mình dốt, gắng công chịu học để cầu tiến, thì trở nên người kiến thức khôn ngoan. Biết mình bệnh hoạn, chịu cầu thầy hay thuốc tốt chữa trị thì thân tâm trở nên lành mạnh. Có ý thức mình đang sống trong hoàn cảnh vô thường, bất an không hạnh phúc chân thật, thì mới nổ lực tìm cách tạo cảnh sống an lành, hạnh phúc chơn thường. Tất cả sự tiến bộ, hạnh phúc của con người đều do chính con người có ý thức, nhận định nhìn rõ ràng sự thật. Vì thế Kinh Hoa Nghiêm đã dạy:

- Nhứt thiết duy tâm tạo.

Nghĩa là:

- Tất cả đều do tâm tạo ra.

Tâm trong sáng lành mạnh thì tạo hạnh phúc tốt đẹp, và mãi mãi sống trong an vui, thanh bình của mùa xuân bất tận:

- Xuân trong tôi xuân đã đến lâu rồi.                                                             

Tâm tham độc thì tạo đời sống bất an, khổ đau phiền muộn. Theo tinh thần của người học Phật, ai cũng có thể đạt được an lạc chơn thường, chơn tịnh, hạnh phúc trường cửu, mà qua đó chỉ có một con đường duy nhất tu tâm dưỡng tánh:

- Tu thân sửa nết người ơi

Vun bồ cội phúc là nơi nương nhờ.

Tu là sửa. Tương tự như đồ vật, bây giờ nó hư, nó xấu nên sửa lại cho nó đẹp, dễ coi. Con người cũng thế, khi biết mình có tánh hư tật xấu thì chúng ta phải sửa lại cho nó tốt, cho nó thuần lương. Khi làm được như thế tức là trong tâm chúng ta, tự tánh đã có tánh chất thánh thiện, từ, bi, hỷ, xả, vị tha. Nhưng chúng ta đã quên mất bản tâm của mình, vì thế chúng ta chạy theo mộng huyễn, tham dục, sân si, làm cho vẫn đục, lu mờ đặc tánh thánh thiện cao đẹp trong ta, để rồi tự thân phải chịu sầu bi phiền muộn. Tâm tư của con người phàm tục là như vậy. Vì thế đức Phật đã tha thiết khuyên nhắc, chỉ bày cho chúng sanh nên sớm trở về với đặc tánh thánh thiện, bản năng trí tuệ, từ bi, hỷ xả của chính mình, để sống đời vị tha cao thượng trọn hưởng bầu trời bao la hạnh phúc. Nhưng chúng sanh không nghe theo, lại chỉ thích sống theo phàm tình, dục vọng, ích kỷ, chấp trước danh tướng, đắm mê trong cảnh đời huyễn mộng. Chỉ biết trưởng dưỡng xác thân tham ăn mê ngủ, đua đòi rượt bắt đủ thứ phù hoa danh lợi thế gian, mà không bao giờ biết đủ. Đó là nói đến tâm tư của người trần thế. Tuy nhiên đối với người học đạo giải thoát, chắc chắn chúng ta phải thấy danh lợi, tình ái vừa nắm trong tay, thì sẩy mất liền sau đó. Theo đuổi dục lạc ở đời chẳng khác nào chụp lấy bọt sóng trên biển, bèo trôi trên sông. Càng nắm bắt danh lợi, ái tình thì càng chuốc lấy khổ lụy vào thân, chứ không bao giờ hạnh phúc dài lâu.

Tuy nhiên lòng người tối tăm, mê muội lấy giả làm chơn, chấp cái giả dối làm thật, để rồi tự đào huyệt chôn mình suốt đời trọn kiếp vào chuyện hơn thua, thị phi. Suốt đời rắp tâm đuổi bắt danh lợi, tình ái, huyễn hóa đang chờn vờn trước mắt. Cứ thế mà đuổi bắt đến sức cùng, lực kiệt mà vẫn chưa có phút giây nào tâm hồn an vui, thanh thản. Ai là người ý thức được cái hạnh phúc giả tạo, mộng huyễn do vì vô minh dục vọng và tự hướng cuộc đời mình về cõi thanh tịnh chân như, lúc đó mới thấy cuộc đời đạo vị tu tỉnh là cao quý. Chúng ta hãy nghe cụ Ôn Như Hầu trong cung Oán Ngâm Khúc diễn tả niềm vui chân thường:

- Lấy gió mát, trăng thanh kết nghĩa

Mượn hoa đàm đuốc tuệ làm duyên

Thoát trần một gót thiên nhiên

Cái thân ngoại vật làm tiên trong đời.

Quả thật, hạnh phúc của thế gian mong manh như bọt nước trong tay. Vui hạnh phúc thế gian là vui trong năm loại dục lạc. Bản chất của năm dục lạc là uế trược vô thường.

Hôm nay mùa Xuân lại trở về, chúng ta đang hưởng xuân trần gian. Xuân trần gian là xuân tết hữu hạn theo tháng, theo mùa có đến có đi, chúng ta cũng nên ghi nhận:

- Thiên tăng tuế nguyệt, nhân tăng thọ

Xuân mãn càn khôn phúc mãn đường.

Nghĩa là:

- Trời thêm năm tháng, người thêm tuổi

Xuân đầy vũ trụ phúc đầy nhà.

Như có lần chúng tôi nói, sự thật điều này cũng còn tùy vào tâm tư của mỗi con người, và cũng tùy hoàn cảnh nào, vì đã có những người không chờ đợi mùa Xuân, hoặc cảm thấy khó chịu vì mùa Xuân ngoài ý mong cầu như Chế Lan Viên đã từng xác định:

-Tôi có chờ đâu có đợi đâu

Mang chi Xuân đến gợi thêm sầu

Với tôi tất cả đều vô nghĩa

Tất cả không ngoài cái khổ đau.

Và Xuân Diệu đã thảng thốt:

- Mùa xuân khó chịu quá đi thôi

Cảnh đẹp làm em thấy lẽ loi!

Đối với người có thực hành đạo giải thoát, chắc chắn chúng ta không khó chịu, mà cũng không vui mừng theo thường tình của nhân thế. Trái lại, cần phải làm những điều mà chúng ta cần làm. Điều mà chúng ta cần làm là chúng ta nên chuyển xuân tết trần gian thành Xuân, Tết hoan hỷ Di Lặc. Xuân, Tết Di Lặc là Xuân, Tết chân thật trường cửu siêu việt thời tiết tháng năm. Chúng ta ai cũng có khả năng chuyển hóa. Bởi vì:

- Tất cả khổ, vui, thăng trầm, vinh nhục, mất, còn, chơn, giả đều do tâm người tạo ra.

Và:

- Tâm xuân vũ trụ đều xuân.

Để thực hiện điều này, trước và trên hết là chúng ta nên thật lòng quán xét lại tự tâm, xem thử hành vi và tâm niệm và cách hành xử trong đời sống hằng ngày của chúng ta trong năm qua như thế nào? Điều gì đã sai quấy gây phiền khổ cho mình cho người? Và chính mình có ân hận gì không? Khi thấy rõ thì chúng ta sẽ biết làm gì. Nếu còn ray rứt buồn khổ nơi lòng, thì chính tâm chúng ta quá nhiều vọng động theo trần cảnh, nên chưa giảm bớt phiền lụy, chưa nhổ sạch gốc rễ ích kỷ, ba độc, tham, sân, si. Ngày nào mà gốc ích kỷ: tham, sân, si còn trong lòng, thì ngày đó chúng ta chưa hưởng được trọn vẹn ý nghĩa mùa Xuân Di Lặc.

Rồi mùa xuân lại đến. Trong giờ phút thiêng liêng của đêm giao thừa, tống cựu nghinh tân, tiễn biệt những điều xấu cũ, nghinh tiếp những điều mới lạ, cho một tương lai tốt đẹp hơn. Nhưng, xin xác định một lần nữa, tương lai ấy có huy hoàng xán lạn, hay mịt mù tối tăm, đều tùy thuộc vào nhân cách, đạo đức và trí thức của mỗi chúng ta là lựa chọn trong ngày hôm nay. Đó là điều quan trọng. Nhưng có lẽ điều quan trọng hơn hết là định hướng. Phải có định hướng cho tương lai bằng sự lựa chọn sáng suốt của mình trong ngày hôm nay. Lẽ tất nhiên mỗi người chúng ta ai cũng sống vì một ý nghĩa gì đó, và đi tìm một cái gì đó cho sự sống, hay lẽ sống cuộc đời mình, cái đó có thể là tình yêu, là tài sản, là danh vọng, là quyền lực. Cái đó là hạnh phúc, là lẽ sống. Và để đạt được điều đó, người ta tự đọa đày tâm trí mình, làm khổ nhọc hình hài mình, để đuổi bắt những gì gọi là tinh hoa của đời sống.

Chúng ta hân hoan đón mừng Xuân Di Lặc. Xin quý vị cùng tôi, thành kính trang nghiêm: Nếu là ở trước bàn Phật, thì nhìn thẳng tượng Ngài dâng trọn lòng thành phát nguyện:

- Chúng con một dạ chí thành

Năm mới hết lòng tinh tấn

Lòng tạp niệm quyết lòng dứt bỏ

Chí trượng phu quyết chí tu hành

Pháp đại thừa nhất định ghi danh

Cơm hương tích thấm nhuần Phật Địa

Nguyện thực hành một đời hỷ xả

Dẫn nhân quần thoát khỏi lầm mê

Cửu phẩm liên thành kính hướng về

Nguyện tự giác, giác tha viên mãn.

Từ năm mới trở đi, chúng ta hãy quyết tâm sống trọn với lời phát nguyện. Một khi đã sống với lời phát nguyện, thì mùa Xuân Di Lặc hân  hoan đã hiện về tràn ngập lòng ta, và chan hòa khắp mọi nguồn sống.

Tóm lại, trong cuộc vận hành của vũ trụ, mùa Xuân là thời điểm âm dương giao hòa và khai mở. Nắng ấm bắt đầu cùng với những gió của mùa Xuân, nhẹ nhàng làm tan băng giá, các loại côn trùng cũng bắt đầu dao động, các loài chim trốn lạnh cũng bắt đầu trở về. Hoa đào cũng bắt đầu nở, bèo bắt đầu sinh, các mầm mộng thảo mọc cũng bắt đầu nảy ra và mọc lên ... Và mọi con người như có gì cũng đổi mới, lòng người cũng rạo rực tình yêu thương. Do đó niềm vui dâng lên làm cho con người bình thường cảm thấy:

- Vui như Tết và đẹp như Xuân.

Đây là tâm ý thường tình của con người sống trong chu kỳ sinh diệt của vũ trụ và kiếp người, lẽ tất nhiên là con người trong cuộc đời hữu hạn này, ai cũng mong đợi mùa Xuân. Mùa Đông tuy là âm u, mưa tuyết lạnh lẽo nhiều, nhưng nếu không có mùa Đông thì không có mùa Xuân ấm áp. Bởi vì mùa Xuân của Vũ Trụ và con người đều có sự tương quan với nhau, cho nên ai cũng mong đợi Xuân đến, vì đây là vận hội mới, hy vọng một tương lai ở mùa Xuân tái tạo, mong cho cuộc đời được đổi mới, hạnh phúc hơn. Sự chờ đợi đó chắc chắn sẽ không bị cô phụ khi thời gian cho phép, và rồi mùa Xuân đã đến. Đối với tất cả mọi người, chúng ta hãy vui mừng với sinh khí hào hùng:

- Lượng Xuân trời đất vui chưa hết

Sông Nhị dòng hăng nước chảy ào

Máu đời lai láng hòn đất đỏ

Nhịp đời cuồn cuộn dòng sông cao

Nghe đời chuyển mạnh vầng thế núi

Nghe đời thở mạnh vầng trăng sao

            (Huy Cận 1945)

Và đối với những người bạn trẻ:

- Đầu mùa Xuân cùng em đi lễ

Lễ chùa này, vườn nắng tung bay

Và ngàn lau màu vàng khép kín

Bãi song mây, một con bướm đẹp.

           (Phạm Thiên Thư)

Và đối với những người bạn trưởng thành sắp bước vào đời: 

- Đã thấy Xuân về với gió Đông

Với trên màu áo gái chưa chồng

Bên hiên hàng xóm, cô hàng xóm

Ngước mắt nhìn trời đôi mắt trong.

         (Thi Nhân Việt Nam )

Tuy nhiên với những bậc tu hành tuy cũng đón mừng xuân với sinh khí hào hùng, nhưng theo quan niệm xuất thì lại khác hẵn với thế tục:

- Xuân đến đồng hoa cỏ nội

Xuân về một mái tranh cài

Tùng cúc đi về ngõ hẹp

Phù du bào ảnh nhập thiên thai.