DẦU HẮC
Upasika Kee Nanayon - Diệu Liên Lý Thu Linh dịch
---o0o---
Cư sĩ Upasika Kee Nanayon (1901-1978) là một
trong những nữ giảng sư nổi tiếng của Thái Lan ở thế kỷ 20
nầy. Bà cũng là tác giả của nhiều tập thơ nổi tiếng. Năm
1945, bà thành lập một trung tâm Thiền nhỏ trong vùng núi
ngoại ô Bangkok. Phật tử từ khắp nơi trên đất nước Thái Lan
tụ về đó để nghe bà giảng pháp, cho đến khi bà mất năm 1978.
Bài giảng này được trích dịch từ quyển An Entangled Knowing:
The Teaching of a Thai Buddhist Lay Woman. Bài này do Tỳ
kheo Thanissaro dịch từ tiếng Thái sang tiếng Anh.
Dầu biết tu tập, ta vẫn thường bị sa ngã vì các
cảm thọ của mình. Xét dưới nhiều khía cạnh, các cảm thọ chỉ
là ảo tưởng. Chúng vô thường, không xác thực. Thay vì mang
đến cho ta sự tự tại, chúng chỉ khiến ta thêm căng thẳng -
vậy mà ta vẫn bám víu vào chúng. Hãy suy gẫm cho thấu đáo
về sự bám víu vào thọ ấm này của chúng ta. Đôi khi chúng ta
phải trải nghiệm với những khổ đau dường như vượt quá sức
chịu đựng của mình. Khi các cảm giác đau đớn, khó chịu dấy
khởi, tâm ta sẽ phản ứng ngay vì nó không thích sự đau đớn,
khó chịu. Nhưng khi sự đau đớn đó biến thành dể chịu thì tâm
chấp nhận, ưa thích điều đó. Vì thế tâm tiếp tục chạy tìm
các cảm thọ thoải mái, dễ chịu, dầu như ta đã biết, cảm thọ
luôn biến đổi, gây căng thẳng, và không thật sự là của ta.
Nhưng tâm không biết được điều đó, nó chỉ biết đến sự dễ
chịu của các cảm thọ, và nó đòi hỏi được có thêm. Hãy quán
sát thêm xem các cảm thọ đã dấy kởi trong lòng ta bao ham
muốn. Vì ta muốn luôn có được các lạc thọ, nên lòng ham muốn
luôn lôi cuốn, rót bên tai những lời khuyến khích. Nhưng nếu
ta có thể diệt trừ được lòng ham muốn các cảm thọ, thì đó
chính là con đường dẫn tới Niết bàn.
Đức Phật bảo u minh giống như một cơn lũ lớn, có
thể cuốn phăng ta đi. Nhưng Đức Phật đã dạy ta những phương
tiện, cách thực hành để vượt qua được cơn lũ đó, đơn giản là
đoạn diệt được lòng ham muốn trong mọi hành động. Ngay
chính trong các cảm thọ, ta cũng cần phải thực tập buông bỏ
lòng ham muốn.
Hãy thực tập ở ngay trong ta. Khi tâm có được
cảm giác yên tĩnh, bình an, đó là một cảm thọ dễ chịu hay sự
buông xả. Hãy cố quan sát xem cảm thọ dễ chịu đó vô thường
như thế nào, tại sao nó không phải là ta hay của ta. Khi ta
có thể ngưng lại ngay nơi đó, ngay lúc tâm đang thụ hưởng
những gì lạc thọ đang mang đến, và phát khởi lòng bám víu.
Đó là lý do tại sao tâm ta cần luôn tỉnh thức, quan sát
chính nó và những gì xảy ra quanh nó trong sự chú tâm để
nhìn thấy cảm thọ chỉ là trống không.
Việc ta thích hay không thích một cảm thọ là một
căn bệnh khó khám phá, vì nỗi say mê của ta với các cảm thọ
quá mạnh mẽ. Ngay cả khi tâm ta trống vắng hay bìng lặng,
chúng ta vẫn tràn ngập các cảm giác. Những cảm giác thô lậu
-mạnh mẽ, căng thẳng do vô minh gây ra- có thể được nhận
biết rõ ràng, nhưng khi tâm bình lặng -sáng suốt, thoải mái,
không dao động, vân vân- chúng ta vẫn bám chặt vào các cảm
thọ này. Ta muốn có được những cảm thọ dễ chịu để tận hưởng
chúng. Ngay chính khi ở trong trạng thái chú tâm mạnh mẽ hay
thiền định, ta cũng bám víu vào cảm thọ.
Lòng ham muốn như có sức hút nam châm để gắn
chặt mọi thứ lại với nhau. Sự gắn bó này ta khó nhận biết vì
lòng ham muốn luôn thầm thì bên trong ta “Tôi không ham muốn
gì hơn là những cảm giác dễ chịu”. Nhận ra được điều đó rất
quan trọng, vì chính những con vi trùng của ham muốn đã đưa
chúng ta đi mãi trong vòng luân hồi sinh tử.
Chúng ta gắn bó với cảm thọ như một con khỉ bị
dính dầu hắc. Khi tay này bị dính dầu hắc, khỉ đưa tay kia
để gỡ, thì tay đó cũng dính luôn, rồi đến chân đến miệng nó
cũng bị dính. Hãy suy gẫm về những điều sau đây: bất cứ
chúng ta làm gì, cuối cùng ta cũng bị dính vào với cảm thọ
và lòng ham muốn, Ta không thể tháo gỡ chúng ra, không thể
tẩy gột. Nếu ta không cẩn thận với lòng ham muốn, ta cũng
giống như con khỉ bị dính dầu hắc. Càng lúc càng bị dính
chặt thêm. Vì thế nếu ta quyết tâm đi theo bước chân của
các vị giác ngộ, các bậc A –la-hán, ta phải chú tâm chánh
niệm vào các cảm thọ cho đến lúc ta hoàn toàn thoát khỏi sự
bủa vây của chúng. Ngay với các khổ thọ, ta cũng phải huân
tập - vì nếu ta sợ các khổ thọ, luôn muốn biến nó thành lạc
thọ, thì ta càng trở nên vô minh hơn trước nữa.
Đó là lý do tại sao ta phải can đảm trong việc
đối mặt với các khổ thọ nơi thân tâm. Khi khổ thọ dấy khởi
ngùn ngụt như một căn nhà đầy lửa, ta có thể buông nó không?
Ta phải nhìn cả hai mặt của nó như thế nào? Và khi nó êm ái,
dễ chịu, ta phải nhìn xuyên suốt nó như là cả hai (lạc và
khổ) làm sao? Ta phải cố gắng chú tâm vào cả hai mặt đó,
quán cho đến khi nào ta biết phải làm thế nào để buông bỏ
chúng. Nếu không ta chẳng biết gì cả, vì lúc nào ta cũng chỉ
muốn cái phần dễ chịu, êm ái của lạc thọ.
Niết bàn là sự đoạn diệt của lòng ham muốn. Như
thế nếu ta cứ muốn bám vào ham muốn mãi, thì làm sao ta có
thể đi được đến đâu? Ta sẽ ở đây trong thế giới này, trong
khổ đau, bức rức, vì lòng ham muốn giống như một loại dầu
hắc dính chặt. Nếu không có lòng ham muốn, thì không có thứ
gì khác: không có căng thẳng, khổ đau, không tái sinh. Trái
lại, thì nó là mủ cây, là dầu hắc, là màu nhuộm khó có thể
tẩy giặt.
Để mở cánh cửa nhìn được vào nội tâm ta không
phải dễ, nhưng cũng có thể làm được, nếu ta biết cách huấn
luyện mình. Nếu ta có chánh niệm để tự soi xét mình, tự biết
mình thì mọi việc sẽ dễ dàng hơn. Khi đó, dầu lòng ham muốn
có ngụy trang như thế nào, ta cũng sẽ nhận ra nó, biết nó để
đoạn diệt, buông bỏ nó.
Ở giai đoạn bắt đầu ta chỉ cần quan sát sự vật,
chỉ cần tỉnh thức. Nếu nôn nóng, ta sẽ làm hỏng hết mọi
việc, khiến ta không còn có thể nhìn sự vật một cách rõ
ràng. Ta chỉ dừng lại ở chỗ nhận biết và không thể đi xa hơn
nữa. Vì lý do đó, ta phải luyện tâm, chú tâm đến độ ta có
thể nhận biết sự việc một cách rõ ràng, coi như chúng là các
đối tượng mà ta luôn phải quan sát.
Diệu Liên Lý Thu Linh
09-23-2008 10:23:46
