-
ĐOÁ SEN NGÀN CÁNH
-
TRÀ TRONG ĐẠO VỊ
-
Nhã Lan Thư
-
---o0o---
-
Mầu xanh láng mướt của tách trà xứ Romania đưa
làn hương trà bạc hà ẻo lả lảng đảng trong căn phòng ấm áp
với những thảm len dầy và những bình hình cây đèn thần của
xứ ngàn đêm lẻ như đưa tôi về vùng trời huyền thoại của
miền sa mạc Trung Đông ngời trăng sao lấp lánh. Người bạn
có tên dài nhưng thơ mộng như bài thơ trữ tình của Rumi
nhà đạo sư thế kỷ thứ sáu ngừơi Hồi đã thánh hóa tình yêu
bằng những bài thơ xuất thần bất tử.
-
“Ánh Sao Trời Đêm Kim Cương Ngời Sáng”,
Alma Mahliqa Muneerah Jannah Rakhshanda khẻ mỉn cười trêu
tôi, này người bạn Á Đông “đầu trên mây và chân không
chấm đất” của tôi, hẫy ăn thử kẹo làm bằng hương hoa
hồng (Gulbarg-Hacizadi) của xứ tôi đi. Tôi ngắm nhìn
những viên kẹo mềm mại trong vắt mầu hồng nhạt phủ một lớp
mỏng phấn đường trắng nhẹ như bụi của nhụy hoa, bầy theo
hình tháp trên diã bạc điêu khắc dòng hồi văn bay bướm.
Mùi thơm dịu phảng phất hương hồng trắng đủ nói lên nghệ
thuật làm kẹo xứ Trung Đông ấy đã theo vị ngọt thấm sâu
lắng trong hồn. Tôi nhón thêm một viên nữa, nhắm mắt lại
ngã lưng trên sô pha vàng sậm sắc thu, lắng nghe tiếng đàn
Hồi buồn như tiếng gío lướt trong vùng biên địa hoang vu
đang biến cả không gian nhỏ bé nầy thành những khoảng
trống mênh mông.
-
Mahliqa Rakhshanda (nay tôi gọi bằng tên tắt),
nhẹ nhàng rót thêm trà từ một bình bạc có vòi dài, từ trên
cao chẩy xuống một dòng thẳng tắp, làn trà sủi bọt bám
quanh thành tách (đây là cách uống trà đen với nước cực
sôi, cách rót trà làm trà nguội một tí, đồng thởi để hương
trà tỏa thơm). Tôi nhìn cô ấy rón rén nâng tách trà từ
khay bạc chân qùy, trên khay bầy thêm một chén bạc nhỏ
đựng từng viên đường cát vuông để bỏ vào trà làm dịu đi vị
đắng của ly trà nâu đặc sánh. Mahliqa khẻ khuấy đường
bằng một thìa bạc nhỏ năm lần, vì không muốn làm vẩn đục
trà và làm nước nguội qúa mức, cô làm trong một tỉnh thức
trang trọng. Tôi biết cô bạn rất yêu các nghi thức uống
trà, đó là một nhân duyên rất đổi tình cờ trong trùng
trùng duyên khởi đã đưa chúng tôi gặp nhau.
-
Mấy năm trước, vào một chiều cuối tuần, tôi
ghé xuống phố Society Hill hay là Đồi Xã Hội, cũng có thể
gọi Phố Nghệ Sỷ, theo thói quen tôi thích ghé thăm một
tiệm sách triết học Đông Phương, là tiệm sách đầy đủ các
sách tôn giáo thế giới ở thành phố từng là thủ đô xưa của
Hoa Kỳ. Tiệm với nét văn hóa viển đông lạ vì hai cánh cửa
kính rộng lớn mà người có thể đi bên trong, một bên bầy
những tượng Phật từ Tibet (Tây Tạng), Nepal v..v.. và
nhiều pháp khí cổ xưa, đặc biệt là một tượng Phật
Vairocana (Tỳ LÔ Gìa Na Phật) bằng đồng đen tuyệt đẹp trên
một đài sen nhiều cánh, cửa kính bên kia bầy một tấm kính
dầy cao dựng đứng trong vắt với nước tràn xuống tạo một
cảm giác vừa mát mẻ vừa thanh tịnh. Bên ngòai giữa hai
lối đi là một tượng sư tử đồng dài và cao khoảng ba thứơc
theo lối thời vua Asoka (A Dục) Ấn Độ, đang ngạo nghễ ngắm
người qua lại.
-
Tôi đứng mãi mê đọc bên kệ sách miền Trung Á
thì một cuốn sách rơi trúng vai, giật mình tôi ngước lên
thấy một người con gái Trung Đông đôi mắt to đen láy đang
với tay lên trên vẻ ngại ngùng xin lổi. Tôi cúi nhặt cuốn
sách, khẻ liếc qua " The Art Of Tea” của Kakuzo Okakura
trình bầy trang nhã với ly trà Nhật xanh ngát đang bốc
khói. Tôi đưa trả cô ấy và mỉn cười nói: Đây là cuốn sách
nghệ thuật về trà tuyệt hay mà tôi đã từng đọc. Cô thích
thú như vừa tìm thấy một tri kỷ, vồn vã tán chuyện về nghệ
thuật trà Đông Phương, nơi khách phải qua một lần ngỏ để
cài khẻ cánh cổng tre đơn sơ, và cúi thấp mình khi bước
vào trà thất sau khi đã bỏ lại giầy dép bên ngòai. Sự cúi
thấp mình qua khung cửa hẹp là một nghi thức đầu tiên như
sự từ bỏ bản ngã vốn cứng cỏi đầy kiêu hảnh nơi con người
để từ đó bậc vương hầu nhất mực quyền qúy đến kẻ sỉ cơ hàn
ngạo nghễ phải nhún mình học cách sống hòa nhã của chốn
thiền môn tĩnh lặng nhưng uy vũ bất năng khuất đó.
-
Cô say sưa kể vào dịp tháng mười của mùa thu
trước, khi lá vàng phủ lối, khi hương thơm của khí thu
lạnh rơi trên từng lối nhỏ dẩn vào khu vưòn Nhật của công
viên thành phố (Japanese house-Sofuko). Nơi căn phòng gổ
trải thảm Tatami (đây là dinh thất dựa theo kiến trúc cổ
do kiến trúc sư Junso Yoshimura), một vị đạo sư trà Nhật
với trang phục cổ truyền đã trang nghiêm hướng dẫn nghi
thức pha trà qua từng cách chọn nước, đun nước, rửa chén,
khuấy trà và nét thưởng thức trà trong tĩnh lặng vô ngôn.
Từng hành động, từng cử chỉ nhỏ nhặt thể hiện tinh thần
tương kính giữa chủ và khách, nói lên một niềm cãm thông
vô biên xứ của nền đạo học cổ kính đượm tính nhân hòa
nhưng không kém phần uy nghiêm bất khuất nơi bản chất
thiền tông xứ Phù Tang. Cũng từ đó cô yêu nền văn hóa
thuần nét Zen đượm vẻ huyền ảo của một vầng trăng tròn với
một vạch trực phóng trên nền giấy lụa trắng ngời được
trang trọng treo trong phòng tokonoma (nơi cao qúy trong
nhà). Cô ngừng lại và hỏi tôi về nghệ thuật trà nơi quê
hương tôi, không đáp tôi hẹn gặp lại cô ta vào tối thứ bẩy
tuần sau ở nhà tôi.
-
Đúng bẩy giờ chiều, cô và hai người bạn cũng
yêu thích nền đạo học Á Châu đến thăm tôi, cô mang cho tôi
một bông hồng trắng tuyệt đẹp, và để đón họ, tôi mời mọi
người ngồi chung quanh chiếc bàn thấp bằng rể cây hoa Đỗ
Quyên gìa cỗi, và những chiếc ghế mây có phủ lên trên
những chiếc gối bằng đũi Hà Đông mầu nguyệt bạch. Để bắt
đầu câu truyện trà nơi xứ Việt, tôi đốt một lò trầm, trầm
vừa bén lửa sẻ được vùi trong tro vỏ bưởi Thanh Trà, hương
trầm tỏa lên một làn hương thanh thoát nhẹ nhàng đưa lòng
người thoát tục. Đây là một kỷ thuật đốt trầm mà tôi học
được từ ông ngoại. Trầm ngún bằng bột bưởi sẻ cháy lâu,
không ra khói đen, và đặc biệt bưởi Thanh Trà cho một
hương thơm đặc trưng. Hàng năm khi tiết trời trong mát vào
thu là lúc ông tôi nhắc bà ra ngoài cổng đợi những o Huế
áo dài nâu non quẩy gánh bưởi đi bán, bưởi được mua từ đó
cho đến đầu tháng mười hai âm lịch, bưởi mua để dành ăn ,
cúng tết và biếu xén. Những trái bưởi nhỏ mầu vàng nắng
mới, khi bóc ra múi bưởi mọng nưóc, ngọt hương thơm từ bàn
tay mẹ, bàn tay bà và nổi mừng lấp lánh trên đôi mắt trẻ
thơ chúng tôi. Nhưng với ông tôi vỏ bưởi là chính yếu,
bưởi được mua về xếp dưới gầm của phản gổ gỏ chân qùy cao
bóng là nơi các cụ thường ngồi bàn chuyện thiên hạ đại sự,
là nơi họp gia tộc bàn chuyện phải quấy, là giang sơn
riêng của lủ trẻ tôi dưới gầm phản, nơi mà mẹ mổi ngày
chui xuống lau chùi sạch bóng.
-
Bưởi được bầy ngay ngắn theo hàng, lúc bé tôi
hay lẩm nhẩm đếm xem số bưởi đã qúa trăm chưa. Bưởi được
xếp dưới gầm phản mát lạnh sẻ khô từ từ nhưng ruột sắt lại
ngọt lịm. Vỏ bưởi được lau sạch trước khi ăn, vỏ tách ra
phơi trên mân tròn lớn vào lúc nắng lớn, Khi khô quắt sẻ
xâu từng chuổi dài và treo trên xà nhà. Đến lúc số lượng
đủ nhiều, ông tôi dùng một lò than nhỏ cháy hồng củi đước,
gắp than bỏ qua lư đồng lớn nơi xếp đầy vỏ bưởi, than bén
vào vỏ bốc lên một làn khói xanh thơm hương bưởi nhẹ nhàng
quyến rủ tỏa ra ấm ba gian nhà. Sau khi vỏ bưởi thành
tro, để nguội ông dùng một sàn sắt sàn cho thật mịn và bột
được thu cất trong hộp thiếc không rỉ sét. Bột bưởi để gây
trầm vào những ngày rằm, lể chạp, hay dịp quan trọng, như
đôi khi một cụ bạn cố cưụ của ông ngoại từ xa tới thăm là
lúc ông ngoại trịnh trọng đốt một lư trầm nhỏ mừng dịp hội
ngộ. Hình ảnh ông ngoại râu tóc trắng phơ, nét mặt hiền
hòa điềm đạm cùng cung cách sống đã đi vào tuổi thơ đầy
mộng mị của tôi.
-
Chúng tôi ngồi im ngắm những cành lá phong rực
đỏ nơi góc phòng, chờ nghe tiếng nước sôi trên lò điện nhỏ
để trên khay trà, cùng lắng lòng bỏ lại ngoài kia lo âu
của đời thường. Tiếng nước reo nhè nhẹ, tôi với tay lấy
hộp trà sen Việt để đãi những người bạn tới từ nhiều nền
văn hóa khác nhau, cô bạn từ xứ Ba Tư diểm lệ, cô bạn
Hòa Lan thơm cánh đồng hoa tulip rực rỡ mùa xuân, còn anh
bạn từ xứ Anh phủ đầy sương mù trên dòng sông Thame cổ
kính. Cô bạn thích thú nhìn tôi dùng một mảnh trúc vàng
óng múc trà, những cánh trà móc câu còn xanh mầu lá vào
một ấm gan gà đỏ sậm mầu nâu ấm áp của đất. Tôi bắt đầu
rửa trà bằng lượt nước đầu, sau đó rót một lượt nước vừa
sủi bọt mắt cá vào trà, tôi dùng ấm chuyên trà ra chén sứ
trắng đời Lý, mầu trà xanh trong ánh men đẹp như bài thơ
họ Hàn:
-
"Nhà ai mướt qúa xanh như ngọc
-
Lá trúc che ngang mặt chử điền."
-
Sau cùng tôi thong thả tráng các chén trước khi chuyên trà
ra từng chén hột mít, trà sen ngát hương thơm đất trời
quyện vào các câu chuyện thiền đầy đạo vị. Những người
bạn yêu cầu tôi giải thích về cách ướp trà sen, tôi kể cho
họ khi buổi sáng tinh mơ còn đọng sương trên mặt hồ sen
sau chùa, vị ni sư cùng cô đệ tử nhỏ bơi thuyền ra hái sen
từng bó ngát hương cùng lá sen phơn phớt mịn. Sen đưọc
hái về, nhụy được tẻ ra cẩn thận trộn vào trà ủ cả ngày
nơi thoáng sạch để hương trà hương sen hợp thành một, trà
được sao chế cẩn thận tất cả đều làm bằng tay. Nhưng chén
trà hôm nay đã làm trong chánh niệm và lòng từ của một ni
sư một đời hành y không mỏi mệt, người hiền lành chất phác
và một tâm hồn vì đạo pháp luôn nở nụ cười an lạc. Người
đã dậy tôi niệm phật, gỏ chuông và lòng bao dung yêu từ
cây cỏ đất đá cho cả đến kẻ tổn hại mình. Người dậy tôi
thực tập hạnh từ bi ban rải trong chén trà thơm cho đến
khi không còn ranh giới giữa người và ta, giữa ta và các
sinh linh, tất cả sẻ không còn ngần mé, tất cả sẻ đồng
nhất trong biển trí tuệ của Như Lai.
-
Chúng tôi trao đổi các câu chuyện về nền văn
hóa của dân tộc mình, về cuộc sống tâm linh, về lối suy
nghỉ thu hẹp vào tham vọng không ngừng cho sự cầu tiến phi
nhân vô hạn không biết đâu là đủ.
-
Đêm đã về khuya, bổng tiếng gáy của một chú dế
từ đâu phóng ra, làm chúng tôi ngừng lại, lắng nghe để
chợt thấy một hạnh phúc rất bình dị đang vỡ òa trong tâm
khảm. Tôi xin lổi đứng dậy đi vào bếp bưng ra khay chè
hạt sen hồ Tịnh Tâm mà cô bạn Huế vừa kịp mang về trong
chuyến thăm nhà mới đây.
-
Chúng tôi thong thả ăn từng muổng chè thanh
bùi vị ngọt mát của đường phèn.
Tôi hẹn sẽ nói về câu chuyện trà xứ Việt, bàng bạc trong
dân gian nơi ấm trà vối, nơi đầu làng quê của bình trà
xanh vừa hái lá và chuyện thi văn muôn đời nơi chốn đình
làng vào dịp sau.
-
Tôi tiễn bạn ra xe, sương đêm mát lạnh của mùa
thu và ánh trăng vằng vặc trên không buông xuống trên lối
đi, soi rỏ hồn tôi một khỏang khắc phiêu du ngời hương
đạo, tôi như cãm nhận thiền ý của tổ Trúc Lâm ngày nào
trong ánh trăng ngà của quê hương muôn thưở:
-
"Bình xưa tưới nguyệt, tối uống trà…"
-
Nhã Lan Thư
-
03-11-2009 12:23:23
