Phiền Não & Bệnh Tật
Nguyễn Mộng Khôi
--o0o--
 
- Giết nhau chẳng cái Lưu Cầu
Giết nhau bằng cái ưu sầu, độc chưa?
(Cung Oán Ngâm Khúc )
Hiện nay, con số tử vong do bệnh Tim cao nhất trong các thứ bệnh ở Hoa Kỳ. Vì vậy, nhiều trường Ðại học, nhiều khoa học gia đang đổ xô để tìm tòi, nghiên cứu hầu có thể đẩy lui thứ bệnh nguy hiểm này. Từ trước đến nay, người bệnh tim được các Bác sĩ chửa trị bằng cách cho uống thuốc trợ tim và khuyên bệnh nhân bỏ hút thuốc, tập thể dục hàng ngày, hoặc ăn uống kiêng cữ(diet) sao cho bớt phì mập.. v.. v.. Nhưng gần đây, Tập San Times Focus, xuất bản tháng 5, 1998,  ông Brigid Schulte viết một bài với đề mục:
- Sống thoải mái, bớt căng thẳng là liều thuốc tốt nhất cho những người bệnh tim(Relaxing, easing stress best medicine for heart patient).
Ông viết tiếp:
- Ở đại học Duke nhóm chuyên khoa về tim do James Blummenthal cầm đầu cho biết, sự tắc nghẽn động mạch tim, do máu kết tụ( coronary disease ) có ảnh hưởng tới 13.5 triệu người Mỹ và hàng năm tốn một số tiền là 117 tỷ đô la để chữa trị.
            Sau 5 năm theo dõi 107 người đau tim, nhóm chuyên khoa này tuyên bố là những bệnh nhân nào chuyển hoá được Stress(căng thẳng tinh thần) thì giảm được nguy cơ Bị Ðau Tim Trở Lại là 74% so với những bệnh nhân được trị liệu bằng thuốc men. Giảm được Stress tỏ ra tốt hơn là tập thể dục hàng ngày. (After 5 year study of 107 patients with heart disease, researchers announced that patients who learned to manage STRESS reduced rish of having another heart attack or heart problems by 74% when compared to patients receiving medication only. Reducing mental STRESS also proved more benefical than getting exercise daily ).
            Ðứng trước nhóm chuyên khoa Blumenthal nói thêm:
- Chúng ta hy vọng với những kết quả vừa qua sẽ tăng kiến thức cho các Bác Sĩ về tầm quan trọng trong việc chuyển hoá Stress khi săn sóc bệnh nhân Bác sĩ chỉ biết kê toa thuốc là thiếu sót.(We are hopping results will increase physiciansỔs awarseness of importance of Stress managemet in their care of patients and that just prescribing medications may not be sufficient).
            Ngày hôm qua, Blumenthal đã trình bày trước hội đồng Y Dược toàn quốc tại Washington DC về những khám phá mới mẻ này. Ông được hội đồng nhiệt liệt khen ngợi, nhưng ông đã khiêm nhượng nói:
- Sở dĩ có thành quả tốt đẹp là nhờ sự bảo trợ tích cưc của Viện Tim, Viện Phổi và Viện Máu(National Heart & Lung and Blood institutes).
Năm năm trước đây Blumenthal đã chia 107 người bệnh tim(đa số người da trắng) thành 3 nhóm:
1-THE STANDARD CARE GROUP: gồm 40 người. Nhóm nầy được bác sĩ săn sóc và cho uống thuốc điều trị hàng ngày.
2- THE EXERCISE GROUP: Có 34 người không được uống thuốc như nhóm trên, nhưng tập thể dục mỗi ngày 35 phút và 3 ngày một tuần.
3-THE TRESS MANAGEMENT GROUP: có 33 người, được Blumenthal dạy cho cách sử dụng máy ghi âm với những băng nhựa có lời êm dịu, gọi là băng thư dãn tinh thần(relaxing tapes) để chuyên hoá căng thẳng, đồng thời Blumenthal khuyên họ:
- Các bạn phải luôn luôn tin tưởng là sẽ khỏi bệnh, các bạn phải luôn luôn lạc quan và đừng bao giờ có tư tưởng chán đời hay tuyệt vọng, không bao giờ nói rằng: Bệnh của tôi chắc sống không lâu để thấy được con cái tôi trưởng thành( IỔll never live to see my kids grow up).
Sau khi huấn luyện một giờ rưỡi, cả nhóm được cho về nhà để thực tập hàng ngày.
            Kết quả sau năm năm theo dõi 3 nhóm bệnh nhân, Blumenthal ghi nhận:
            1- Nhóm STANDARD CARE có 30% bị bệnh tim trở lại.
            2- Nhóm EXERCISE có 21% bị suy tim (heart attack) hay cần giải phẩu (required surgery).
            3- Nhóm STRESS MANAGEMENT chỉ có 9% hay còn tức ngực, khó thở, mạch tim bất thường nhưng sức khỏe thì khả quan, điều làm cho Blumenthal ngạc nhiên là lượng mỡ trong máu(cholesterol) của nhóm này giảm hơn 2 nhóm trên.
            Câu chuyện môt người bị căng thẳng thần kinh, rồi Stress; và sau cùng bị mổ tim được Schulte ghi lại như sau. Alvin Schulzberg ở thành phố Pitsboro, tiểu bang North Carolina là tư vấn cho một hãng đóng sách lớn( a book manufacturing consultant). Suốt đời ông là mẫu người tham công tiếc việc, làm quá mức, công việc luôn luôn ứ động, mới đầu chỉ vài tuần, sau thì cả tháng, càng ngày áp lực càng tăng. Thế rồi một hôm ông cảm thấy dạ dày khó chịu, cồn cào, rồi ruột đau như thắt; và một buổi sáng ông bị heart attack, năm ấy ông 73 tuổi(He spent most of his life as an overachieving, a workaholic, weeks of delay turned into months. The pressure mounts, his stomach churned. His insides were knotted and one morning, he had a heart attack. He was then at the age of 73).
            Xe cứu thương chở vội ông vào bệnh viện. Ông được giải phẩu gấp; vì cả bốn động mạch tim đều bị nghẹt(all four arteries to his heart were blocked). Khi phục hồi, ông được bác sĩ giới thiệu vào nhà thương của Ðại học DUKE. Ở đây ông đã thực tập để chuyển hoá căng thẳng (Stress Management) và ông kể lại:
- Tôi được học cách nghỉ xả và tôi bổng nhận thấy có một sự an lạc nội tâm, trước đây tôi chưa bao giờ thấy như vậy. (I learned to relax, totally relax and I realized that there is peace. Inner peace. I’d never felt before).
Khi được về sống với gia đình, ông thay đổi lối sống, tư cách lái xe tới những công việc thường nhật đều thay đổi hẳn. Ở quốc lộ ông luôn luôn lái ở lane bên phải(In the right hand lane on the high way). Về công việc làm, ông tránh những việc có nhiều áp lực như xưa. Với gia đình ông không còn bận rộn với vợ con như trước. Ông nhớ mãi lời của Bác sĩ Donald Kemper giải thích cho ông về Stress.
            Theo Kemper thì Stress là do hoặc bị tai họa bất ngờ (catastrophes) như thiên tai chẳng hạn; hoặc có những thay đổi lớn trong cuộc đời (major life changes) như người phối ngẫu hay thân nhân chết, bị mất việc làm... hoặc những chuyện khó chịu gặp phải hàng ngày(daily hassles). Chính những bực bội hàng ngày dẫn đến Stress nhiều nhất; và Kemper giải thích thêm:
- Phần nhiều Stress trong cuộc đời là kết quả những bực bội, những áp lực thường xuyên trong công việc, trong sự giao dịch cá nhân và những việc xảy ra trong cuộc sống thường nhật(much of the Stress in our lives results from having deal with daily hassles, daily presure pertaining to our jobs, personal relationship, and everyday living circumstances), vì Stress khích động, làm mất quân bình hóa chất trong não bộ. Giảm Stress là làm phục hồi sự quân bình chất hóa học trong bộ óc.( Stress triggers chemical imbalances in the brain. The goal is to reduce Stress and to restore the normal chemical balance in the brain).
Có lần Blumenthal nói đùa với ông:
- Ông bạn đau tim của tôi ơi. Bạn chỉ tốn 200 đô la để thực tập chuyển hoá căng thẳng hơn là để mất toi 25 ngàn Mỹ Kim cho mỗi lần giải phẫu tim...
            Khi viết đề tài:
- Thoải mái bớt căng thẳng là liều thuốc tốt nhất cho những người bệnh tim. Brigit Schulte không đề cập tới vấn đề là làm sao để sống thoải mái, để có an lạc hầu tránh khỏi bệnh tim. Nhưng người Ðông Phương chúng ta đã có một kho tàng sách vở đề cập tới những vấn đề này, như ca ngợi cuộc sống thư thái, biết hưởng nhàn để có một cuộc đời hạnh phúc lúc về già.
            Quan niệm của Trang Tử đã bắt nguồn cho tư tưởng cầu nhàn và những phương pháp để sống hạnh phúc. Những bài thơ bất hủ của các thi sĩ như: Bạch Cư Dị, Tô Ðông Pha, Ðỗ Phủ, Nguyễn Công Trứ... chịu ảnh hưởng Lão Trang còn được lưu lại tới ngày nay:
            - Bạch Cư Dị đã tìm tới một chân núi vắng vẻ để nghe tiếng chày giã gạo của cối nước bên suối. Ông thích nơi đây hơn cả khi làm quan ở Giang Châu:
- Ðộc chi sơn hạ túc
Tĩnh hướng nguyệt trung hành
Hà xứ thủy bên đồi
            Dạ thung vân mẫu thanh.
                                    Sơn Hạ Túc.
            Tản Ðà dịch:
            - Một mình tới ngủ non xanh
            Lắng êm dưới bóng trăng thanh bước nhìn
            Suối đâu? cối nước liền bên
            Chày đâm vân mẫu kìn kìn tiếng đêm.
                                                Nằm Ngủ Dưới Chân Núi
            - Nguyễn Công Trứ đã thưởng thức cảnh núi sông trong một đêm có gió mát, có trăng thanh thật tuyệt vời:
            - Gió trăng chất một thuyền đầy
            Của kho vô tận, biết ngày nào vơi
            Gió hiu hiu mặt nước như tờ
            Trăng chênh chếch đầu non mới ló.
            Quan niệm của Phật Giáo cũng không tách rời an lạc với giải thoát. Trên đường tu hành để giải thoát phải có cả sự an lạc. Cái cảnh trí mà các nhà tu hành mong đạt tới là dứt sạch phiền não để thấy Niết Bàn(Nirvana), như vậy thì Niết Bàn không phải là cảnh giỏi ngoài thế gian(Niết- nir: ra khỏi; Bàn- Vana: rừng mê tối, rừng phiền não). Nếu ta biết ngồi yên, nếu ta biết chuyển hóa phiền não, nếu ta biết thực tập đem thân tâm về một mối, thì tự nhiên ta có hạnh phúc và an lạc ngay tức khắc, như vậy là ta đang ở cái cảnh giới của Niết Bàn. Ta không cần tìm hạnh phúc ở đâu xa nữa.
            Nếu có an lạc trong chánh niệm, thì một người như chúng ta có đủ 6 căn lành lặn, là ta đang có một hạnh phúc lớn. Giả dụ ta đang bị nhức răng, mất ăn, mất ngủ, nhưng nhờ một phép lạ, ta khỏi đau nhức, thì ta sẽ cảm thấy sung sướng biết bao! Cậu bé Henry cảm thấy hạnh phúc thật lớn khi cậu vừa được chữa khỏi mù mắt, cậu vội viết thư cho một người bạn thân:
- I nearly lost my eyesight once. I feel like an ocean of happiness. I can now appreciate the beauty of what surrounds me, and I feel gratitude... To open and close the door, to poor water into my cup, to wash my plate and spoon with my whole being brings me great happiness.
Nghĩa là:
- Một lần như bị mù, bây giờ tôi sung sướng có lại cặp mắt sáng. Tôi cảm thấy như ở trong đại dương hạnh phúc. Bây giờ mới biết giá trị  tuyệt mỹ những gì quanh tôi. Tôi mang ơn chúng... Từ động tác mỡ cửa, đóng cửa, rót nước vào ly, rửa muỗng đĩa, với sự hiện hữu vẹn toàn làm tôi cảm thấy niệm hạnh phúc lớn lao).
Lợi lạc hơn nếu ta có 6 căn đầy đủ để tiếp xúc ngoại cảnh bằng cái thấy của tuệ quan.
            Khi nhìn một đóa hoa, ban đầu ta thấy màu hoa, rồi đến hình dáng của từng cánh hoa. Nếu ta biết nhìn sâu thì ta có thể thấy được rằng bông hoa chứa đựng tất cả những mầu nhiệm của vũ trụ trong lòng nó. Khi nhìn đóa hoa, có người chỉ thấy được một phần mười cái đẹp của hoa, một phần mười cái mầu nhiệm của hoa. Nhưng những người đã có kinh nghiệm, đã có tuệ giác tuy cùng nhìn, nhưng cái thấy rất sâu sắc. Càng sâu sắc chừng nào, hạnh phúc và an lạc càng lớn chừng đó... Trái lại, chúng ta sẽ mất an lạc ngay nếu còn luyến tiếc quá khứ và lo lắng cho tương lai. Một vị Thiền Sư đã nói:
- Ðản tri kim nhật nguyệt
            Thùy thức cựu xuân thu
            Dịch:
            - Sống ngày nay biết ngày nay
            Chuyện xuân thu cũ ai hay làm gì
            Và cả chuyện của ngày mai cũng đừng vội tính. Một câu tục ngữ Tây Phương nói:
- Don’t worry about tomorrow, let tomorrow take of itself (đừng lo cho ngày mai, cứ để ngày mai hãy tính sau).
            Những tư tưởng trên rất gần gũi với Giáo Pháp: Hiện Pháp Lạc Trú (Drstadharmasukhavihara) của nhà Phật, nghĩa là sống từng giây phút sao cho có hạnh phúc ngay trong hiện tại:
- Quá khứ thì qua rồi
            Tương lai thì chưa tới
            An trú trong hiện tại
            Giờ phút đẹp tuyệt vời
            Mặc dầu Phật nói Hiện Pháp Lạc Trú, tư tưởng Hưởng Nhàn của Lão Trang và triết lý sống cho ngày nay của chư Thiền Sư mà vẫn có người chủ trương phải lo xa, phải chuẩn bị cho tương lai. Họ bảo rằng: Ngày nắng, phải nghĩ tới ngày mưa. Khi no đủ phải lo tích trữ lương thực. Khi mùa hè phải nghĩ tới quần áo ấm cho mùa đông lạnh lẽo(Tích cốc phòng cơ, tích y phòng hàn).
Người không suy nghĩ, không tính toán xa thì sẽ có những mối lo gần.(Nhân vô viễn tự, tất hữu cận ưu), hoặc Quân Tử Phòng Thân, nghĩa là người khôn ngoan phải dự đoán được điều bất lợi có thể xẩy ra để mà đề phòng. Những người chủ trương lo xa, nói như vậy cũng có lý của họ, nhưng đã mấy ai được hoàn toàn toại nguyện! Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên( sắp đặt công việc thì do người, thành việc thì do Trời); và lý Vô Thường, lẽ Nhân Quả thì biết đâu mà lường trước được. Trong lịch sử nhân loại chưa ai lo xa bằng Tần Thủy Hoàng. Sau khi dẹp xong lục Quốc: Sở, Yên, Hàn, Triệu, Ngụy, Tề, ông tự xưng Hoàng Ðế rồi cho người đi tìm thuốc Trường Sinh Bất Tử(Sống lâu không chết). Ông tổ chức một đạo quân hùng mạnh nhất Trung Quốc bấy giờ. Mặt khác ông sai Ðại tướng Mông Ðiềm đem 30 vạn quân và 1 triệu dân công để xây Vạn Lý Trường Thành. Trường Thành dài 6700 cây số(bằng bán kính quả đất), nằm vắt ngang 6 tỉnh phía Bắc và phía Tây Trung Quốc, chạy dài từ Hà Bắc tới Liêu Ðông, mục đích là để ngăn chặn quân xâm lăng Hung Nô từ phương Bắc. Ở trong nước ông áp đặt một bộ máy cai trị độc tài và rất hà khắc chưa từng thấy. Ông chủ trương: Ðốt sách, chôn học trò để tránh sự nổi dậy của giới trí thức. Ông tưởng làm như vậy sẽ không có thù trong, giặc ngoài, không còn phải lo sợ gì nữa; và nhà Tần sẽ bền vững mãi mãi. Vạn Thế, rồi Vạn Vạn Thế về sau. Ðời ông là Thủy Hoàng Ðế(Hoàng Ðế đầu tiên), tiếp theo đời con là Nhị Thế Hoàng Ðế(Hoàng Ðế thứ nhì)... cho tới Vạn Thế Hoàng Ðế. Nhưng nhà Tần mới tới Nhị Thế Hoàng Ðế thì đã diệt vong, trước sau nhà Tần chỉ tồn tại được 15 năm (221-206 trước CN). Lịch sử và chuyện thế gian còn ghi lại biết bao những chuyện tương tự. Những giấc mơ không thành của biết bao người! Như vậy thì lo xa cũng không có gì là chắc chắn cho tương lai. Nhưng những người hay lo xa vẫn lập luận:
- Nếu không lo xa mà có biến cố thì phải đối phó ra sao đây? Ðợi nước đến chân mới nhảy sẽ có ngày chết đuối?.
Những lập luận nầy đã được nhiều Tôn Giáo giải đáp như sau
            - Khổng giáo bảo: Sự lai như tâm hiện, Sự khứ như tâm không(Sự tới cùng tâm hiện, Sự qua cùng tâm không), đại ý khi có vấn đề thì đem hết sức để đối phó, nhưng khi việc đã qua thì đừng giữ lại trong tâm nữa.
            - Giáo lý nhà Phật cũng nói: Chánh Kiến(Samyak Droti) là cái thấy chính đáng, cái thấy đúng (Right View), cái thấy sáng suốt để mà đương đầu khi hữu sự và khi xong việc thì lại sống an trú trong hiện tại. Có như vậy thì ta mới tiếp xúc được sự mầu nhiệm của cuộc sống hiện tại mà không còn mang trong lòng một sự lo lắng, bất an, phiền não.
            - Nhà hiền triết Diogenes Laertius là một mẫu người có cuộc sống tự tại và an lạc. Ông sinh tại Calicia năm 412 và mất năm 323 TCN. Ông có công sưu tập và biên soạn tiểu sử những nhà hiền triết Hy Lạp trước ông. Lúc tuổi già ông không có tài sản nào để phải lo quản trị, ông chỉ có cái bát để uống nước và cái thùng gỗ để ngủ ở ven đường. Khi Ðại Ðế Alexander The Great(356-323 TCN, là học trò của Aristotle mà Aristotle là bạn của Diogenes) cùng đoàn tùy tùng đến thì Diogenes đang phơi nắng buổi sáng ở bên cái thùng gỗ, mặc dầu trước mặt ông là một Hoàng Ðế chinh phục cả phần lớn đất đai từ Hy Lạp sang Ấn Ðộ. Thái độ tự tại của Diogenes làm cho Alexander phải nể phục. Ðứng lặng nhìn nhà Hiền triết một hồi lầu. Ðại Ðế lên tiếng hỏi:
            - Diogenes, Ngài muốn gì? Ý của Alexander muốn biết Diogenes có cần một tài sản hay một chức vị nào?
            - Có, Tôi chỉ muốn ngài làm ơn tránh ra một bên đường để khỏi che khuất ánh nắng mặt trời mà tôi đang phơi buổi sáng...
            Alexander tiếp tục lên đường và nói với đoàn tùy tùng:
- Nếu Ta không là Alexander, Ta sẽ là Diogenes.
            So sánh cuộc đời của hai Vĩ Nhân. Một đằng thì Alexander rất nhiều tham vọng, đang làm vua ở Macedona(nằm trong Liên Bang Nam Tư) Là một nước giàu có, nhưng ông thấy chưa đủ, bèn mang quân đi chinh phục thêm: Persia (Iran), Ai Cập và toàn Bắc Ấn Ðộ. Ông say men chiến thắng, làm việc quên ăn quên ngủ, đầu óc luôn luôn lo nghĩ để nới rộng lãnh thổ; và rồi sức khỏe bắt đầu đi xuống; ông mất năm ông 33 tuổi, sau một cơn sốt(Alexander contracted a fever and died at the age of 33). Trong khi nhà Hiền Triết Diogenes sống an vui tự tại tri túc. Truyện kể, một hôm ông mang bát ra sông uống nước, ông thấy một thằng bé dùng hai bàn tay để vốc nước mà uống. Từ đó ông dùng tay để uống nước và vất luôn cái bát xuống sông. Ông mất năm 89 tuổi, thực ra ông nhập định bằng cách tự ngừng hơi thở.
            Phải chăng cuộc đời không phiền não, biết sống tự tại, tri túc nên nhà Hiền Triết Diogenes đã có tuổi thọ cao hơn Ðại đế Alexander?
 
Sách Tham Khảo:
- Diogenes Laertius
- Times Focus Health
- Stress
- Knight Rider Newpapers
-- o0o --