VƯỢT QUA CHƯỚNG NGẠI
HT. Thích Nhất Hạnh - Phiên tả: Sư cô Báo Nghiêm
---o0o---
Ngày 20.1.2009 là ngày tổng thống Obama nhậm
chức, đó là một ngày rất vui của nước Mỹ. Các nhà báo ở Châu
Âu có nói rằng toàn thể nước Mỹ đang đứng sau lưng tổng
thống Obama. Điều đó chứng tỏ rằng nước Mỹ có hy vọng, vì từ
tổng thống cho tới toàn dân đều có ý chí muốn đoàn kết để
xây dựng lại đất nước.
Tổng thống Obama sau khi tuyên thệ đã nói một
bài diễn văn, tương đương với một bài pháp thoại. Những
người nghe ông rất chăm chú. Ở bài pháp thoại đó cũng có Tứ
diệu đế. Tức là nói về những khó khăn, những khổ đau hiện
thực của nước Mỹ, và những nguyên do đưa tới những khó khăn,
những khổ đau ấy. Obama nói: “chúng ta kỳ vọng là nước
Mỹ sẽ có thể đứng dậy để đối phó với những thách thức mới,
đưa nước Mỹ và thế giới tới một giai đoạn sáng sủa hơn.
Người Mỹ phải chấm dứt những thói quen, tật xấu như tiêu thụ
không có trách nhiệm, kỳ thị, chia rẽ, chỉ trích nhau”.
Đó chính là nội dung của Tứ Diệu Đế trong đao Bụt. Có rất
nhiều người lắng nghe đã khóc. Họ lắng nghe với thái độ của
một người tín đồ, giống như là đang nghe pháp thoại vậy.
Khi tôi nghe một nhà báo Pháp nói rằng là tất cả
những người Mỹ hiện bây giờ đang đứng sau lưng của tổng
thống, lập tức tôi nghĩ đến sự thực tập của chúng ta. Chúng
ta thực tập như là một cá nhân, một gia đình, một cặp vợ
chồng, một tăng thân hay là một quốc gia? Ngày 20.1 vừa qua
chính là một ngày quán niệm của nước Mỹ, tất cả mọi người
đều tới để thực tập ngồi xuống và lắng nghe.
Hợp Nhất Năm Uẩn
Chúng ta đang thực tập với tư cách là một cá
nhân, nhưng đồng thời chúng ta cũng đang thực tập như là một
cộng đồng, một tăng thân, một gia đình. Mỗi người chúng ta
đều được làm bằng những yếu tố gọi là năm uẩn, đó là: hình
hài, cảm giác, tri giác, tâm hành, và tâm thức.
Khi chúng ta thực tập, sống trong đời sống hàng
ngày thì năm uẩn đó có đứng sau lưng chúng ta để yểm trợ
chúng ta hay không? Hay là trong năm uẩn đang có tình trạng
“trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”? Trong thân tâm ta có thể
có sự chia rẽ, rời rạc, chống đối nhau. Và năm uẩn của chúng
ta không thực sự đứng sau lưng của chúng ta. Chính vì vậy mà
chúng ta không có sức mạnh. Chúng ta muốn tu nhưng những lo
lắng muốn kéo chúng ta đi về một hướng, những giận hờn kéo
chúng ta đi về một hướng khác, những sợ hãi muốn kéo chúng
ta đi về một hướng khác nữa, lại còn những ham muốn, đam mê
cũng có một hướng đi riêng của chúng. Nhưng may mắn là nhiều
khi chúng ta có những tâm hành tinh tấn siêng năng kéo chúng
ta đi về hướng tu học. Vì vậy cho nên những yếu tố làm nên
năm uẩn không hẳn đã đứng sau lưng để yểm trợ chúng ta hoàn
toàn. Đó là lý do khiến chúng ta thất bại trong sự tu học.
Có khi năm uẩn của chúng ta rất hòa thuận, phối
hợp với nhau đoàn kết (năm uẩn là tăng, phối hợp tinh cần).
Nhưng có khi sắc, thọ, tưởng, hành, thức không cộng tác với
nhau, nó chia rẽ, chống đối nhau, tạo ra một trạng thái hỗn
loạn trong con người và làm chúng ta khổ. Vì vậy làm thế nào
để chúng ta có thể làm được như Obama, nói lên một bài diễn
thuyết rồi khiến cho tất cả toàn dân Mỹ đều lắng nghe và gây
niềm tin, rồi cùng đứng phía sau lưng tổng thống? Tổng thống
Obama đã thành công trong ngày đầu tiên, đó là khiến cho tất
cả những người dân Mỹ đều muốn đứng sau lưng tổng thống.
Trước đó mấy ngày tổng thống Obama có khen ngợi thượng nghị
sỹ John Mccain và mời Thượng nghĩ sỹ John Mackain với đảng
Cộng Hoà cùng tham dự tái thiết nước Mỹ. Đó là một hành động
rất khôn khéo. Tại vì nếu nước Mỹ bị chia đôi, hai đảng
chống phá nhau, thì không thể nào làm được công việc mà toàn
dân nước Mỹ mong muốn. Vì vậy phải làm thế nào để đưa những
thành phần trước kia chống đối trở về với mình. Ở trong con
người chúng ta cũng vậy. Chúng ta có ý chí, có tâm tu học,
muốn chuyển hoá, muốn tự do, nhưng trong con người mình
những yếu tố sắc, thọ, tưởng, hành, thức nó không đồng ý,
nó muốn đi về những hướng khác, và chúng ta không hoàn toàn
được năm uẩn yểm trợ trong công tác tu học. Trong trường hợp
đó chúng ta phải làm như thế nào? Chúng ta nó có tới 51 tâm
hành. Mà cái nào cũng muốn được chú ý hết. Cái ham muốn cũng
muốn được chú ý, cái giận hờn cũng muốn được chú ý, cái sợ
hãi cũng muốn được chú ý. Giống như là tất cả mọi người đều
muốn lên tiếng một lần, đều muốn tất cả những người khác đi
theo mình. Và nhao nhao lên, không ai chịu lắng nghe ai hết.
Trong tình trạng đó chúng ta phải làm sao? Trong đạo Bụt có
nói tới niệm, định, tuệ. Định tức là sự tập trung. Làm thế
nào để tất cả những thành phần trong ngũ uẩn đều hướng về
một hướng hết thì gọi là định. Có một nhà sinh học Mỹ tên là
Thomas Louis, ông ta nói rằng mỗi khi trong ông có tình
trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” thì ông nghĩ rằng là
âm nhạc là phương tiện hay nhất để có thể khuyến dụ tất cả
những yếu tố trong con người của mình cùng hướng về một
hướng. Vì vậy những lúc đó là lúc nên chơi nhạc, hoặc nghe
nhạc.
Khi một bản nhạc cất lên thì mình mời tất cả
những yếu tố của năm uẩn đều tham dự vào hết. Điều này tại
Làng Mai đã làm từ lâu, mình là làm trong truyền thống của
mình. Trong mỗi buổi tụng kinh trước pháp thoại chúng ta đều
đọc lời quán nguyện rằng: xin tăng thân hãy tập thở như một
cơ thể, tập tán tụng như một cơ thể, tập nghe như một cơ thể,
và tập đi như một dòng sông chứ không phải là một giọt nước
riêng rẽ. Khi tất cả tăng thân đều lắng nghe như một cơ thể
thì tự nhiên đi tới một trạng thái gọi là định. Mà một khi
đã có định thì thế nào cũng đạt tới một cái thấy, đạt tới
giải thoát, cái an lạc.
Nghệ thuật dẫn dụ
Khi mình tập thở mà hơi thở của mình nương theo
âm nhạc, thì nó có thể dẫn dụ, hấp dẫn, khiến cho tất cả
những tâm hành khác, những yếu tố khác trong ngũ uẩn đi theo
hơi thở. Trong khi thở vào phải làm sao cho tất cả những tế
bào trong cơ thể đều tham dự vào hơi thở vào. Khi thở ra
phải làm thế nào để tất cả những tế bào trong cơ thể đều
tham dự vào hơi thở ra. Cũng giống như là khi tổng thống
Obama lên Capitol Hill để nhậm chức. Tất cả mọi người Mỹ đều
hướng về đó lắng nghe.
Khi thở vào, chúng ta thấy hơi thở bắt đầu từ
đây và chấm dứt tại đây, trong quá trình đó, làm thế nào để
cho tất cả những tế bào trong cơ thể đều đi theo tham dự hết
vào hơi thở. Chứ không phải mình chỉ thở bằng phổi và lỗ mũi
còn những thành phần khác của cơ thể đi làm việc khác, cái
đó gọi là định. Việc này rất đơn giản, ai cũng làm được. Nếu
hơi thở vào mà có phẩm chất, có sự hoà điệu thì nó là một
bản nhạc. Trong truyền thống của Làng Mai, khi thở vào thở
ra chúng ta thường kết hợp với một bài thi kệ. Thi kệ đó tức
là nhạc. Chúng ta có rất nhiều bài thi kệ, những bài thi kệ
đó nhiều bài đã được phổ thành nhạc, ví dụ như bài: “Thở vào
thở ra. Là hoa tươi mát. Là núi vững vàng. Nước tĩnh lặng
chiếu. không gian thênh thang” Chúng ta có thể thở như là
chơi nhạc vậy, nếu chúng ta làm cho tất cả những tế bào
trong cơ thể mình hợp tác và đi theo dòng nhạc đó thì tự
nhiên sẽ có định. Louis Thomas nói rất đúng. Ăn thua là nhạc
đó hay hay không.
Một hơi thở vào có thể đem lại an lạc, hạnh phúc,
đoàn kết. Nó cũng như là một bài diễn văn của Obama vậy. Nó
làm cho người ta chú ý và có niềm tin trong tương lai.
Nhưng Obama phải tiếp tục nói và làm như vậy thì mới được,
còn chỉ nói có một ngày, làm một bữa thì không được. Chúng
ta cũng vậy. Trong khi thở vào, thở ra chúng ta thở như thế
nào để có thể mời được tất cả các tế bào cùng tham dự vào
hơi thở đó. Khi đang thở vào và biết là mình đang thở vào
thì trong hơi thở đó không chỉ có những tế bào trong cơ thể
tham dự, mà cả những tri giác, những tâm hành đều đi theo.
Tâm hành như là: niệm, định, tuệ, như là tưởng, như là xúc,
như là tác ý, như là buồn bực, lo lắng... Tức là trong hơi
thở vào, ra phải thở như thế nào để có sự tham dự của toàn
thân và toàn tâm. Có nghĩa là hướng hết tất cả năm uẩn tới
hơi thở của mình thì mới thành công. Tôi làm được như vậy và
nhiều vị ở trong Tăng thân cũng làm được như vậy. Chắc chắc
bạn cũng làm được. Trong khi thở vào, thở ra thì chuyện thở
vào, thở ra là chuyện quan trọng nhất. Mình đem tất cả con
người của mình, từ sắc, thọ, tưởng, hành, thức tới tham dự
vào hơi thở.
Bạn thử tưởng tượng giống như người đang chơi vĩ
cầm. Đây là hơi thở vào, đây là hơi thở ra, hơi thở vào nối
tiếp hơi thở ra không hề đứt đoạn. Bạn đang thở vào, và tất
cả con người bạn đang thở vào. Bạn đang thở ra, và tất cả
con người của bạn đều thở ra. Hơi thở vào là sự tiếp nối của
hơi thở ra. Hơi thở ra là tiếp nối của hơi thở vào.
Can đảm ly khai tập khí xấu
Trong khi ngồi thiền, mình nương vào âm nhạc “An
ban thủ ý” thì sẽ có định. Tất cả những người Mỹ đứng sau
lưng Obama được một ngày, nhưng không biết ngày thứ hai, thứ
ba có được như vậy không? Nếu được 100 ngày như vậy thì
thành công sẽ rất lớn. Tại vì trong trạng thái định, mình có
một sức mạnh vũ bão. Sau khi nhậm chức được mấy hôm, tổng
thống Obama đã điện thoại cho thủ tướng Do Thái và thủ tướng
của Palestin để bàn về vấn đề Trung Đông. Khi có sức mạnh
của định thì tiếng nói sẽ hiệu quả hơn gấp bội. Chúng ta
cũng vậy, khi năm uẩn của chúng ta phối hợp ăn ý với nhau
thì chúng ta có định, và mỗi bước chân, mỗi hơi thở giúp
chúng ta nếm được an lạc, đạt tới thảnh thơi, đưa tới sự
chuyển hoá. Trong bài diễn văn của Obama có nói “chúng ta có
những thói quen xấu phải thay đổi ví dụ như thói quen hưởng
thụ, thói quen chỉ nghĩ tới lợi ích của mình mà không nghĩ
tới cái an lạc, hạnh phúc của người khác. Obama nói rằng:
“chúng ta phải đứng dậy, phải phủi bụi, phải chiến thắng
chính mình thì mới mong làm được việc lớn. Còn nếu chúng ta
cứ để những tập khí, những thói quen xấu điều khiển thì
chúng ta không thể nào tái thiết lại nước Mỹ được”. Đó là
đạo đế, là con đường vượt thắng gian đoạn khó khăn này để
xây dựng lại nước Mỹ. Trong bài diễn thuyết tổng thống Obama
có nói rõ thêm rằng: “Chúng ta phải xét lại những chương
trình: kinh tế, xã hội, văn hoá, giáo dục… chương trình nào
đang đáp ứng được những nhu yếu của đất nước thì chúng ta
tiếp tục, còn chương trình nào không đáp ứng được thì chúng
ta phải có can đảm chấm dứt để làm chương trình khác”. Đây
chính là một phần của đạo đế - sự thật thứ tư.
Con người chúng ta cũng vậy. Chúng ta có những
thói quen xấu, và chúng ta có quyền ly khai với những thói
quen đó nhưng chúng ta cứ chần chừ, do dự không muốn đi tới
quyết định. Và chúng ta cũng biết quá rõ rằng những đam mê,
những thói quen tiêu thụ, lề lối ứng xử này sẽ gây tàn hại
tới chính mình và làm khổ những người xung quanh nhưng có
những sợ hãi bên trong khiến chúng ta không dám dứt khoát
khước từ. Ví dụ như việc chấm dứt chiến tranh ở Irăc. Chuyện
này có thể làm được nhưng các nhà lãnh đạo cứ tiếp tục trì
hoãn, tiếp tục kéo dài khổ đau cho người dân nước mình và
dân chúng nước khác. Chúng ta phải dũng cảm đi tới quyết
định ly khai những thói hư tật xấu của chính mình. Nếu chúng
ta không thể tự mình làm được thì phải nương tựa vào Tăng
thân. Năng lượng của tăng thân sẽ giúp mình dễ dàng thành
công. Như đi thiền hành chẳng hạn, khi thiền sinh tới Làng
lần đầu, họ chưa hề biết đi thiền hành, họ quen đi đứng hấp
tấp, vụt chạc, nhưng khi thấy hàng trăm người, hàng ngàn
người ai cũng đi đứng khoan thai, nhẹ nhàng trong im lặng
thì họ bị ảnh hưởng. Họ cũng trở nên nhẹ nhàng, họ có muốn
đi nhanh cũng không được vì phía trước họ, phía sau họ, bên
phải, bên trái, ai cũng chú ý tới bước chân, ai cũng đi có
chánh niệm, đi một cách rất thong dong thảnh thơi. Vì vậy họ
được năng lượng bình an ôm lấy, đó là sức mạnh của tập thể.
Năng lượng tập thể là một yếu tố rất quan trọng. Nó bảo hộ
cho tất cả Tăng thân cùng đi thiền hành.
Nương vào tăng thân
Cũng như một bầy chim di cư về phương Nam. Chúng
bay theo đàn cả hàng ngàn con. Khi mà chúng bay như một tăng
thân thì chúng ít phí sức hơn là khi chúng bay một mình.
Điều này các nhà khoa học đã nghiên cứu, và thấy được. Chúng
ta cũng vậy, khi chúng ta đi thiền hành cùng với Tăng thân,
hay là ngồi thiền cùng với Tăng thân, thì năng lượng tập thể
được chế tác, giúp cho từng người ở trong niệm, trong định
dễ dàng hơn. Vì vậy chúng ta phải biết phối hợp năng lượng
niệm, định và tuệ của cá nhân với năng lượng niệm, định và
tuệ của tập thể, như vậy thì chúng ta sẽ ít phí sức hơn và
sẽ thành công được. Cho nên, trong khi nghe tụng kinh, trong
khi ngồi thở, trong khi đi, chúng ta phải biết nương vào
Tăng thân.
Ở trong một nước cũng vậy, chúng ta phải biết
nương vào nhau. Nếu mình chỉ nhăm nhăm đi tìm sự thịnh vượng
của riêng mình mà không để ý tới người khác thì không thể
thành công được một cách dễ dàng.
Ở trong chùa thường tụng kinh nhiều. Trong đời
sống hàng ngày mỗi người lo mỗi việc khác nhau. Nhưng đến
giờ tụng kinh thì tất cả phải lên chùa hết. Và tất cả mọi
người đều tụng một bài kinh. Ai cũng đều để tâm riêng tới
lời kinh. Và có thể giờ tụng kinh là giây phút đẹp nhất
trong chùa. Nhưng chúng ta không phải là một cái chùa. Chúng
ta là một trung tâm tu học. Vì vậy cho nên chúng ta không
những hợp nhất với nhau trong giờ ngồi thiền, trong giờ tụng
kinh, mà chúng ta còn hợp nhất với nhau trong giờ thiền hành,
trong giờ nấu ăn, trong lúc làm vệ sinh…, ở mọi lúc, mọi nơi
chúng ta vẫn tiếp tục tập thở hơi thở có ý thức, và làm việc
có ý thức, chấp tác trong ý thức. Khi chúng ta đi ra dọn dẹp
thiền đường thì chúng ta dọn dẹp thiền đường trong chánh
niệm. Vì vậy cho nên âm nhạc của sự thực tập theo ta suốt
ngày. Làm cho tất cả những tế bào trong cơ thể, tất cả những
tâm hành luôn luôn xuôi về một hướng. Cũng như toàn dân Mỹ
có mặt sau lưng tổng thống Obama trong ngày nhậm chức.
Sự thực tập của chúng ta phải khéo léo, phải dễ
chịu thì mới hấp dẫn được tất cả năm uẩn cùng xuôi về một
hướng. Và sự thực tập phải được duy trì từ giờ này sang giờ
khác, từ ngày này sang ngày khác mới được. Đó là ý của niệm,
định và tuệ. Cũng như bài diễn văn của Obama. Phải nói trúng
được tâm trạng của con người. Phải có khả năng làm phát sinh
niềm tin và sự cộng tác thì mới có thể có đông người ủng hộ
cho được. Nếu các nhà chính trị có được một chiều hướng tâm
linh thì sẽ có sức mạnh nhiều hơn. Và trong tổng thống Obama
cũng có rất nhiều chất liệu tâm linh. Trong bài diễn văn của
mình ông cũng có dùng chữ chánh niệm (minfulness). Người ta
nói rằng phong thái của ông ta, cách đi đứng của ông ta cũng
bình tĩnh.
(http://langmai.info)
03-02-2009 08:23:46
