TẤT CẢ ĐỀU LÀ LẼ ĐƯƠNG NHIÊN
LỜI GIẢI ĐÁP CHO CON NGƯỜI
Để Người Lợi Dụng Mới Có Giá Trị
Tinh Vân Hoà Thượng
Hạnh Huệ soạn dịch từ Tinh Vân Bách Ngữ
---o0o---
Năm 1965, giáo sư Đường Nhất Huyền gần tám mươi
tuổi bảo tôi rằng: “Để người lợi dụng mới có giá trị”. Nói
như thế khác hẳn với thế tục, đã nói hết được lòng tôi bao
nhiêu năm nay, không còn ngờ gì nữa. Tôi dẫn ra để làm tri
âm.
Mấy năm mới đến Đài Loan, tôi không có chỗ ở
nhất định, nhân đó thường tùy hỉ giúp đỡ người khác. Có
người thích học, tôi dạy giúp; có người làm báo, tôi biên
tập giùm; có người giảng kinh, tôi kêu gọi thính chúng đến
nghe; có người xây chùa, tôi hoá duyên phụ… Lại có mấy vị
pháp sư lớn tuổi, phát biểu nói năng, sợ kể tội người khác,
kêu tôi ra mặt, nếu thấy chính đáng thì tôi chưa hề từ chối.
Nhân đó một số đồng đạo cười tôi rằng tôi toàn bị người lợi
dụng đi tiên phong, làm bia đỡ đạn.
Đến năm 1965, tôi tự sáng lập Phật Học Viện, lão
sư Đường Nhất Huyền tuổi gần tám mươi, lúc khoá học rảnh đã
nói với tôi: "Cho người lợi dụng mới có giá trị". Lời nói
khác hẳn thế tục này, không ngờ đã nói hết lòng tôi trong
nhiều năm qua, tôi dẫn lấy làm tri âm và trong mấy mươi năm
tháng sau này, tôi một mực dùng niềm tin này can tâm tình
nguyện cho người là lành, bị người "lợi dụng". Vô hình
trung, cuộc đời tôi đã khai thác vô hạn giá trị.
Nhớ khi mới đến Đài Loan, vì hoằng dương giáo
nghĩa Phật pháp, nghĩa vụ của tôi là đảm nhiệm biên tập
nguyệt san "Nhân Sinh", chẳng những soạn văn, chọn bản hao
tổn tinh thần vì sửa bài nhuận bút suốt đêm, lại chính mình
trả tiền giao thông, hoàn trả tiền bưu phiếu. Trước sau đến
sáu năm, người phát hành ngược lại đòi tôi phải cảm tạ anh
ta. Anh ta bảo rằng:
- Thầy lợi dụng tạp chí này để phát biểu văn
chương mà nổi danh. Trên thế giới này, ai "lợi dụng" ai,
thật khó định đoạt.
- Tình nguyện bị Lợi Dụng mà thành tựu thanh
niên
Lúc mới truyền giáo ở Nghi Lan, tôi bày nhiều
hoạt động để hướng dẫn người trẻ tuổi. Có mấy thanh niên
không thích pháp hội cùng tu định kì và những buổi giảng khô
khan, thường thường mượn cớ vắng mặt. Nhưng họ lại cao hứng
hồ hởi tham gia ca hát những bài ca Phật giáo, những khoá
trình học quốc văn. Người ngoài thường khuyên tôi không nên
uổng phí tâm cơ, theo nói với tôi:
- Mấy thanh niên này không có căn lành, chỉ mê
ca hát, hoặc định học quốc văn miễn phí, dự bị tương lai thi
vào trường học mà thôi! Bọn họ không phải thực tình tín
ngưỡng Phật giáo.
Kinh Kim Cang có nói: "Sở vị Phật pháp giả, tức
phi Phật pháp, thị danh Phật pháp". Âm nhạc, ca hát chỉ cần
vận dụng cho đúng, cũng không mất "giá trị" độ người. Bồ Tát
Mã Minh đã không "lợi dụng" một khúc "Lợi Tra Hoà La" tự
biên, khiến cho năm trăm đệ tử vương tộc ở thành Hoa Thị
đồng thời ngộ đạo xuất gia đó sao?
Năm 1956, tôi lên kế hoạch hoạt động tiếp dẫn
Đại Chuyên Thanh Niên Học Phật, lại có người cương quyết
phản đối, lí do:
- Đại Chuyên sinh chỉ làm lãng phí đạo tràng, hư
hại thiết bị, lại không nhất định. Bọn họ chỉ lợi dụng hoạt
động này để qua cơn nhàn rỗi mà thôi! Cái lối không tính kỹ
này tốt nhất không nên làm!
Tôi lúc ấy trong mình không có một đồng một chữ,
lại bị số đông bài bác, nên mượn đất của người khác ở Đài
Bắc, cử hành Đại Chuyên Thanh Niên Học Phật. Kết quả, giáo
thọ Ngô Di, giáo thọ Tương Thượng Đức, cho đến tiên sinh
Vương Thượng Nghĩa nổi danh vì bài "Hoàng Hôn Của Chú Vịt
Trời" kết duyên với Phật giáo nhân lúc này.
- Vui vẻ bị Lợi Dụng mà rộng độ huệ mạng
Từ quá khứ đến hiện tại, chùa Phổ Môn ở Đài Bắc
mỗi kì lập đoàn Triều Sơn núi Phật Quang bắt đầu từ năm
1968, mỗi người đóng hai trăm dollars, đến hiện nay là ba
trăm dollars, gồm luôn tiền xe, ở hai đêm, ăn năm bữa. Tính
theo vật giá thì căn bản là không đủ chi dụng. Người sắp đặt
việc và cả tín đồ cũng nhiều lần phản ứng với tôi xin điều
chỉnh để quân bình chi thu, nhưng tôi đều không đáp ứng. Vì
tôi biết rằng, có thể đủ cho những người miền Bắc có thời
gian và nhân tố kinh tế giới hạn không thể đến núi, "lợi
dụng" một chút phương tiện này, trồng nhân duyên được độ,
chưa từng không phải là công đức vô lượng.
Tôi xây dựng Phật Quang Sơn ở Cao Hùng. Không
bao lâu, dưới núi có một nhà hàng ăn uống khai trương tên
Phật Quang. Lúc ấy có người bảo tôi rằng:
- Sư phụ! Vì sao tên Phật Quang Sơn của chúng ta
lại để họ dùng làm bảng hiệu. Chúng ta nên ngăn họ lại,
không thì người ngoài lại lầm Phật Quang Sơn làm ăn.
Tôi cũng cảm thấy rất khó chịu, nhưng rồi nghĩ:
Phật Quang có thể chiếu soi khắp mặt đất, không phải để biểu
thị pháp lực vô biên của Phật giáo sao?
Không lâu Phật Quang Tam Thôn, Phật Quang Sa
Thạch Trường, Phật Quang Lữ Hành Xã, Phật Quang Đại Lữ Xã,
trạm xăng Phật Quang… đều lần lượt xuất hiện, thậm chí ở các
nơi như Đài Bắc, Gia Nghĩa lại có cả khách sạn lấy tên Tinh
Vân của tôi mà đặt nữa. Đồ chúng càng kêu rên hơn. Trong
ngày khai hội, họ nhao nhao biểu thị kháng nghị. Tôi bảo họ:
- Chư Bồ Tát còn đem cả thân thể, não tuỷ bố thí
hết. Một cái tên mà tính làm chi? Tên của chúng ta cứ cho
người "lợi dụng" một phen, cũng nói lên chính mình rất có
"giá trị".
- Cho người Lợi Dụng hoài mà không mong đáp
Nhiều người thấy Phật Quang Sơn bán nước ga,
tiêu thụ vật kỉ niệm liền mắng nhiếc Phật Quang Sơn thương
nghiệp hoá. Kì thực, người ngoài chỉ thấy Phật Quang Sơn cần
tiền, lại không thấy chỗ không cần tiền của Phật Quang Sơn.
Tất cả thu nhập của Phật Quang Sơn có thể nói
không phải Phật thì không làm nổi. Không những dùng để hoằng
dương Phật giáo, mà còn cần cung ứng cho việc ăn ở, sinh
hoạt của ba ngàn tăng tục tứ chúng, cho đến tiêu phí về giáo
dục, phúc lợi… càng cần dùng để lo các loại sự nghiệp Phật
giáo khác nữa. Trong đó có khoảng sáu trăm học sinh Phật Học
Viện "lợi dụng" thu nhập này để học Phật tu đạo, gần một
trăm nhi đồng Dục Ấu Viện "lợi dụng" thu nhập này để nuôi
lớn thân tâm, tịnh xá Phật Quang, nhà Nhân Ái khoảng hai
trăm người già không nơi nương tựa "lợi dụng" thu nhập này
an hưởng tuổi già. Lại có các đơn vị hành chánh khác "lợi
dụng" thu nhập này để hoạt động tịnh hoá lòng người. Chúng
tôi không có hằng sản, lại phải tự cấp, tự túc, ứng phó với
sự chi tiêu quá lớn này, có thể nói là đem tiền tài của mười
phương "lợi dụng" cao độ, để phát huy "giá trị" của tín thí
mười phương.
Xây dựng Phật Quang Sơn đến nay, đã trải qua
không ít khó khăn. Thiên tai hồng thuỷ cố nhiên là đáng sợ,
dân hung hãn dưới núi lại càng khó đối phó. Họ lấy máy cày
vây núi, dùng gậy gộc đánh người xuất gia. Hạng này không
cách gì nói lí lẽ với họ, khiến người khó đặt niềm tin,
nhưng chính là khiến người lạ lùng. Gặp Tết, dân làng dắt
già bế trẻ lên núi thăm hỏi. Lúc cứu tế mùa Đông, họ cũng
dắt dìu gia quyến đến lãnh phần chẩn tế. Một số nhân viên
làm việc thấy như thế bỏ qua chẳng được, thường kháng nghị
với tôi:
- Hạng người này không có lương tâm, họ chỉ biết
đến lấy bao đỏ (tiền lì xì), lấy quà tặng, lợi dụng xong rồi
qua sông chặt cầu. Đã không nói được câu nào tử tế, lại còn
đòi hỏi vô độ.
Tôi khuyên:
- Chúng ta không nên vơ đũa cả nắm. Trong số
người ấy cũng có người tốt. Huống nữa, hành Bồ Tát đạo phải
nên không nhớ cái xấu cũ, bố thí đừng mong đền đáp. Thấy họ
hỉ hỉ hả hả về núi, kết duyên lành cùng Phật Bồ Tát, chúng
ta nên chúc phúc cho họ mới đúng.
Chúng ta nên mang công đức pháp tài có "giá trị"
phi phàm của chính mình, để cho người ta "lợi dụng" nhiều
nhiều. Đó là điều tôi tự hứa hẹn với chính mình.
- Dù cho bị Lợi Dụng cũng không kể vinh nhục
Có vài nhân sĩ thuộc giới xuất bản gồm: Đài
Loan, Hương Cảng, Mã Lai, Tây Á, thậm chí cả Đại lục, đã tự
động in bài vở của tôi dù chưa có sự đồng ý. Phần trên để
nguyên văn, phần dưới bỏ tên tôi ra. Có người còn quá hơn
nữa, thêm luôn tên họ vào. Một vài người thì đổi đề bài, đổi
văn tự cho kêu để hấp dẫn độc giả. Những đồ chúng theo sự
nghiệp văn hoá của tôi thường vì thế bất bình, bực bội nói:
- Những người này ăn trộm tài sản trí huệ, rõ
ràng cũng mạo phạm đến giới tôn giáo thần thánh.
Tôi thì vì thấy người hiện đại không tôn trọng
người khác, không xem trọng quá khứ mà cảm khái vạn phần.
Nhân vì lịch sử là quá trình diễn tiến của nhân loại, chúng
ta mạt sát những ghi chép của quá khứ, thì kế hoạch tương
lai sẽ thế nào? Nhưng tôi chỉ đứng về phương diện tốt mà
nghĩ: Trước thuật của tôi hay được nhiều người yêu thích coi
trọng, đại khái còn có chỗ chấp nhận được. Công dụng của văn
tự Bát-nhã là ở chỗ nó không phải nơi xa nào mà không tới,
thâm nhập vào lòng người. Chỉ mong mọi người có thể chọn lấy
phương pháp chính xác, "lợi dụng" "giá trị" này để khiến
Phật pháp lưu thông rộng rãi hơn.
Vì để xúc tiến tiêu thụ Tân Văn náo nhiệt, một
vài tạp chí đem việc công kích huỷ báng Phật Quang Sơn và
tên tuổi tôi làm đề tài nóng hổi. Tín đồ thấy ngôn luận đưa
ra bất thực, đã đi quá đà, họ thường lợi dụng các đường dây
yêu cầu các báo này phải đăng lời xin lỗi.
Nhớ có lần cư sĩ Lưu Phương, một nhà danh tác,
xem một bài chửi ngầm tôi. Ông nộ khí xung thiên, điện thoại
từ Đài Loan qua tìm tôi, nói rằng ông muốn liên hệ nhiều
người để vận động ủng hộ tôi. Tôi liền nói: "Không cần!".
Vinh nhục cá nhân không đủ để nhớ, nhờ đại chúng quá yêu, cá
nhân tôi xin ghi sâu tạc dạ. Nhớ trong Tây Du Ký, mọi người
đều muốn ăn một miếng thịt Đường Tăng, bất giác tôi tự khuây
khoả, có bị những người này "lợi dụng" để được một bát canh,
cũng chưa hề không phải là giúp người được lợi nhiều!
- Dù bị Lợi Dụng cũng hỉ xả không tiếc
Khi theo đuổi sự nghiệp văn hoá Phật giáo trong
quá khứ, tôi cũng cảm được mùi cay đắng. Lúc ấy tôi có chiếu
cố kết giao với vài văn nhân. Hễ có ai cần gì tôi đều giúp
đỡ cả. Có lúc lại làm người bạn không mời thỉnh, tự động
duỗi tay ra giúp. Thậm chí tình huống kinh tế của mình cũng
đang không khá lắm, tôi vẫn thành tâm hiệp trợ cho những văn
hữu mà trước đây không có ý tốt với mình. Chẳng phải tôi giả
nhân giả nghĩa, giả từ bi, cũng chẳng phải là người no béo.
Tôi chỉ biết rằng tôi có được phần năng lực này, làm "lợi"
cho chỗ cần của người khác, khiến họ "dụng" xoay sở, thì
biết rằng cảnh huống của tôi còn tốt hơn của họ một chút, có
tiếc gì mà không hỉ xả?
Một nhà xuất bản Phật giáo nho nhỏ, cũng xin
giúp đỡ, tôi cũng tận lực gỡ rối cho, mong họ "lợi dụng" một
chút trợ duyên này mà Phật giáo tăng thêm sự cống hiến đối
với nhân tâm thế đạo.
Quá khứ, Học Viện Sa-di ở Phật Quang Sơn từng
thâu hai mươi, ba mươi chú Sa-di. Chúng tôi không từ lao
nhọc, săn sóc họ thành người. Rồi cha mẹ của một vài Sa-di
lại làm ngang bắt họ về. Khá nhiều đồ chúng cằn nhằn, họ cho
rằng: Các vị phụ huynh nọ chẳng qua là "lợi dụng" Phật Quang
Sơn nuôi dùm con họ. Nhân đây yêu cầu tôi không nhận Sa-di
lên núi nữa. Nhưng tôi cứ xét đơn thâu hết, vì tôi nghĩ: Dù
cho Sa-di có bị cha mẹ mang đi hết, bọn họ từ nhỏ đã được
thấm nhuần nước pháp, ít nhất khi khôn lớn cũng có thể biết
nhân quả, rõ thiện ác. Dù lăn vào bụi trần cũng không làm
điều sai trái. Lối giáo dục này, bất kể cá nhân hay xã hội,
đều rất có "giá trị".
Tạo phương tiện cho tín đồ, tôi thiết lập hội
quán Triều Sơn, cung ứng cơm ăn chỗ ở. Có vài trưởng đoàn
công ty du lịch, dặn mấy mươi bàn ăn, đến lúc lên đường chỉ
đưa năm, mười đồng. Nhân viên thủ quỹ không để yên hành vi
thất đức này, cứ kiếm họ trình bày, lại bị họ chê bai ngược
lại:
- Chùa chiền không phải là tùy hỉ thêm nhang đèn
sao?
Quán trưởng nhiều lần lỗ vốn không thể phụ giúp cho thường
trụ nên đâm lo, tôi thường an ủi ông ta rằng:
- Không hề chi! Mình ăn thiếu một chút để người
khác "lợi dụng" chiếm tiện nghi, chính là khả dĩ rộng kết
duyên lành.
Sư điển toạ, hành đường ở phân viện khác cũng
thường đến than thở với tôi, mỗi lần pháp hội hoạt động, có
nhiều người chỉ lo ăn uống. Họ đến chỗ trai đường kiếm chỗ
ăn uống trước, khiến những người chân chính đến chùa nghe
kinh, lễ Phật, bái sám, những tín đồ thuần thành không có
chỗ ngồi, cơm rau không đủ. Họ hi vọng tôi có thể đưa ra một
biện pháp để ngăn chặn. Tôi nói:
- Không những không cần ngăn chặn, mà các trụ
trì về sau cần phải chuẩn bị nhiều bàn ghế, cơm rau. Bởi vì
dựng lập chùa chiền là muốn Phổ Môn rộng mở, độ nhiều chúng
sanh. Hà huống đây chứng tỏ cơm rau nhà chùa nấu ngon, do đó
mới có người "lợi dụng".
- Xem nhẹ việc Lợi Dụng trong lòng có nhân
quả
Tôi thường gặp những nhân sĩ xã hội chưa hề quen biết, hoặc
chính khách đang tranh cử, chuyên đến thăm viếng, cho yêu
cầu chụp hình chung. Đồ chúng ở bên cảnh báo tôi:
- Sư phụ! Thầy phải cẩn thận! Họ lợi dụng Thầy
để cho mọi người biết danh!
Một vài công ty mới thành lập muốn dựng bảng
hiệu, hay xây nhà làm đất cũng thường quảng cáo láo khoét
trên Ti-vi rằng tôi đến cắt băng khánh thành. Vì vậy có tín
đồ gọi điện thoại tỏ ý bất bình:
- Mấy người nầy "lợi dụng" tên tuổi Thầy để câu
khách. Người khác không biết nói Thầy là "Hoà thượng xí
nghiệp"!
Thậm chí tôi cũng từng nhận lời đến chủ trì khai
mạc tháp Linh Cốt. Đệ tử đau lòng nói tôi quá khờ, đi xe đi
thuyền từ Nam ra Bắc mệt nhọc, chưa hề thu được một đồng,
lại không biết người ta "lợi dụng" mình kiếm tiền to.
Gần đây, có người vì muốn bán chạy các pháp khí,
tượng Phật, mà rêu rao là hàng của họ đã được tôi gia trì.
Thật là dối trá vô kể! Nhưng mà chẳng hề chi! Như quả kiểu
này có thể khiến họ thu được cả danh lẫn lợi, trừ việc
nghiệp lực nhân quả đáng tiếc của họ ra, cũng là một loại Bồ
Tát đạo lợi tha của tôi.
Mười năm trước, tình huống kinh tế rất quẫn bách. Một hôm đệ
tử phát ngân viên nắm một xấp hoá đơn đến thưa:
- Sư phụ! Gần đây chúng trong chùa bị đau răng
rất nhiều. Thường trụ đã hết lòng cấp cho họ phương tiện,
nhưng tiền chữa răng rất cao. Bọn họ nhận ân huệ của thường
trụ, lại thường hỗn ẩu với người, không nói được lời tử tế.
Theo con, chẳng nên xuất tiền cho họ rất uổng.
Nhưng tôi kiên trì cho họ đổi răng tốt. Vì tôi
thà để cho họ nói lời không tử tế, chứ chẳng thể không cho
họ một bộ răng tốt, để họ tiện đem "lợi dụng" lúc mở miệng
thuyết pháp, có thể khiến tín đồ vui vẻ, được pháp bảo có
"giá trị" vô thượng.
Thường đến thời kì tuyển cử, ứng cử viên luôn
đến thăm viếng thưa gởi, đệ tử tôi thường nói:
- Mấy người này bình thường không đến hộ trì,
đợi tuyển cử mới đến "lợi dụng" tăng đoàn của chúng ta có
thế đông người.
Vì muốn làm tròn trách nhiệm quốc dân, mọi người
ở Phật Quang Sơn bao xe đến địa điểm tuyển cử bỏ phiếu. Ngày
thứ hai liền có hình ảnh, chữ nghĩa trên báo, đề tài là:
"Phật Quang Sơn Hâm Mộ Chính Trị". Đồ chúng đưa báo cho tôi
xem, giận dữ nói:
- Mấy ký giả này lợi dụng chúng ta để viết báo!
Tôi nghĩ: Nếu quả việc này có nói lên sự thành
công của hiến pháp chính phủ dân chủ và lực lượng của Tăng
đoàn Phật giáo, cũng chưa hề không chứng minh "giá trị" của
chúng ta.
Thường có người hỏi tôi vì sao mà biết giảng
kinh như thế? Kì thực nói ra xấu hổ. Lúc mới bắt đầu hoằng
pháp, tôi chẳng những không thể giảng được vừa lòng người,
lên đài lần nào cũng phát run, nhờ tín đồ thương giúp đỡ, đủ
cho tôi thực tập không ngừng, mới được thành tựu chút ít như
ngày nay. Bây giờ, tuy tôi đã là Hoà thượng thối cư, nhưng
vẫn không từ lao khổ, nhận lời mời đi khắp nơi khai thị. Đồ
chúng trong lòng bất nhẫn, thường khuyên tôi nghỉ hoài. Bọn
họ đâu biết tôi chính đang "lợi dụng" cơ hội này để báo đáp
ân đức của đại chúng!
- Người bị người Lợi Dụng thành tựu đại lợi
ích
Phật Quang Sơn một mặt đề xướng phước huệ song
tu, giải và hạnh cùng coi trọng. Do đó Phật Học Viện có đặt
ra khoá trình làm việc ngoài trời, mượn đây để rèn luyện
thân tâm học sinh. Một vài vị khách không biết sự tình, lên
núi trông thấy, thường nói:
- Các học sinh này thật đáng thương quá! Bị chùa
chiền lợi dụng làm công không!
Một hôm, một học sinh lanh lợi vui vẻ đáp:
- Chúng tôi đang "lợi dụng" công tác này để tu
đó!
Đồng một sự tình lại có hai cách nói, thuyết
minh "giá trị" trong tâm mọi người không đồng. Tự nhiên khổ
vui cũng có chỗ sai khác.
Tôi giảng kinh hoằng pháp trong xã hội đã lâu,
thường tiếp xúc với nhân sĩ các giới, trong đó không thiếu
những nhân vật chính trị đến xin chỉ dạy Phật pháp. Nhân đó
khiến người liếc mắt chê bai là "Hoà thượng chính trị". Ban
đầu tôi không cho là đúng, lâu dần trong lòng thư thái ra,
ngẫm nghĩ: Đức Phật luôn luôn ra vào vương cung, thuyết pháp
cho đại thần quý tộc, há cũng chẳng thành "Phật-đà chính
trị" sao? Còn đại sư Huyền Trang vì hoàng đế mà bàn về quốc
sự, cho đến những vị quốc sư nhiều đời phò tá triều chính
thì lại nói sao?
Phật pháp Trung Quốc trải qua nhiều phen giáo
nạn, mà có thể như phụng hoàng tắm lửa tái sanh, các bậc
trên ủng hộ Phật giáo toàn tâm toàn lực, thật là công không
thể mất. Ngoài ra, quốc gia xã hội cũng nhân sự phục hưng
mạnh mẽ của Phật giáo mà "chính thân nhân hoà". Lịch sử thực
sự của những đời này cũng đều thấy rõ rằng "lợi dụng" không
nhất định chỉ có đủ ý nghĩa theo mặt trái mà lại có thể tạo
thành lợi ích mọi người.
Do đó, chúng ta chẳng cần so đo tính toán ai
"lợi dụng" ai. Nhân vì tất cả sự tướng thế gian đều là hỗ
tương duyên khởi, nguyện cho mọi người nhất tề được hưởng
thành quả của hỗ tương "lợi dụng" để có thể phát huy "giá
trị" tối cao của "lợi dụng" vậy.
